Портал:Авария

Авария (яги Аваристан) — авар миллаталъул тарихияб ватІан, жакъасеб Дагъистаналъул бакътІерхьуда бугеб регион, авар мацІ тІибитІиялъул ареал.

АхӀула киналго Авариялъул хӀакъалъулъ макъалаби хъвазе.

ТIАСБИЩАРАБ МАКЪАЛА

Авар мацӀ (aw.ˈar mat͡sʼː) яги магӀарул мацӀ (ma.ˈʕa.rul mat͡sʼː) — ккола Бакъбаккул Кавказалда (тарихияб Аваристаналда) жиб бугеб Нахгун-Дагъистаналъул хъизаналъул, Авар-гIандисезул-цІунтІасезул гIаркьелалъул Авар-гIандисезул къокъаялъул мацIлъун.

Авар мацІ тІибитІун буго аслияб къагІидаялъ Дагъистаналда ва ЦІоралда, буго гьединго Чачаналъда, бакъбаккул Хъизихъалда, ва Туркиялда ругел авар мужагьирзабазда гьоркьоб. Ккола Дагъистаналъул расмиял мацІазул цояблъун, гьединго Дагъистаналъул бакътІерхьуда, ай тарихияб Аваристаналда бугеб лингва франкалъун (БолмацI). Авар адабияталъулаб мацІалъул кьучІалда буго гьебго БолмацI — магӀарухъ гӀумру гьабун ругел гьитӀинал тухумазул ва тайпабазул жидедаго гьоркьоб бо (аскар) бакӀарараб мехалъ бицунеб букІараб мацӀ, жибги авар мацIалъул шималияб тІадкаламалде гъорлъе кколеб. КІалъалезул къадар бахуна цо миллионалде.

Авар мацІалъул фонетикияб гІуцІиялда буго гІатІидаб рагьукъал гьаркьазул (консонантазул) система, жиндида жаниб къвакІаралги (геминатал) лабиалиял рагьукъалги ругел. Рагьараб гьаракь адбияталъулаб авар мацІалда буго щуго, гьел руго гІадатал, кирго абула кӀудияб хиси ккечӀого, ай аллофонлъи гьечӀого, амма адабияталъулаб мацІалде бищун гІагараб кколеб хундерил мацІалъул сверелалъул гаргаразда дандчӀвала халатал рагьарал гьаркьалги. (жеги цIализе...)

Архив Хисизабизе

ТАРИХ

Периодал: НекӀсиял аварал — Кавказалъул Албания — Сарир — Авар нуцаллъи — Шималияб Кавказалъул имамат — Авар округ — Дагъистаналъул област — Дагъистан — Аваргун-гӀурус гьоркьолъаби — Россиялъул империя — Совет хӀукуматалъул заман (РСФСР — Советияб Союз) — Россиялъул Федерация
ЛӀугьа-бахъинал: Мангъулазул гьужум — ГӀараб гьужум — Тимурлангил гьужум — Надир-Шагьил гьужумал — Чабхъенал — Нуцалзабазул тухум тӀагӀинаби — Къокъаб шаригӀат — ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ — Октябралъул революция — Дагъистаналда халкъияб рагъ — КӀиабилеб дунялалъулаб рагъ — КӀудияб ВатӀанияб рагъ — ДАССР — Дагъистаналда боевикал канцӀи — Имарат Кавказ
Рагъал: ГӀандалалъ кьаби — Кавказалъул рагъ

Хисизабизе

ГЕОГРАФИЯ

Дагъистан (Мухъал: Бакълъул мухъ — Болъихъ мухъ — Гъуниб мухъ — ГІахьвахъ мухъ — ЛъаратІа мухъ — НахъбакІ мухъ — Унсоколо мухъ — Хунзахъ мухъ — Хьаргаби мухъ — ЦІумада мухъ; Цогидал росаби: Шурагьиб росу — Уцумилросу — Ахъайтала — ХІапши — ГІурухъ — ГьаркІас — ТІасияб Жунгут — ТІаса Хъараниб — Гъоркь Хъараниб — Дурангъи — Коби — Маласросу — Гергентала — Къацараб — ГьитІинаб ЦІадаб — Церехун — ЦІолбокь — Гъоркь ЧІугІли — ТІарада ЧІугІли — УхІлиб — Урма — ХахитІа — Чуниб — ГьочотІа — Кванхида — Байрам — ГохІракь — Буртиколоб — Мокъсоб — ЦІияб Сасикь — Инкъилаб — Кьодухъ — Санкьада — Сиухъ — Тунсикь — Гьакъуб — Гьакври — ТукитІа — ЦІияб ИчичІали — Шагьада — АхІитала — Ахарбижан — Гургинросу — Шорохъ — Росохъ — Хъизихъ);
Азарбижан (Билкан мухъ — Закатала мухъ);
Чачан (Мухъал: Итум-Хъала мухъ — Шарой мухъ — Ведено мухъ — ЧІибирла мухъ; Цогидал росаби: ГьагІмади — Итум-Хъали — Кванхи — Коби);
Гуржи (Росаби: Тиви)

Хисизабизе

ГIАДАМАЛ

ХӀакимзаби ва политикал: КӀудияв ГӀумахан — СиртӀан — Баху-бика — Гъази-МухӀамад — Суракъат Ӏ — Байар II — Абу-Муслим — Булач-нуцал I — Имам Шамил — Хириясул ГІалибек — Ахъбердил МухІамад (Ахъбердилав) — ХӀоцоса Нажмудин — МухІу ГІалиев — Рамазан ГІабдулатІипов — Сайгидпаша ГІумаханов — МухІаммад-нуцал IV — ГІандуникІ I — Булач-нуцал I — ГІабдурахІман Даниялов — Шагьрудин Шамхалов — Хунзахъа ХӀажимурад — МахӀач ДахӀадаев — Узун-ХӀажи — МухӀамад Юсупов — ГӀаличул МухӀамад — Макъсуд ГІалиханов — МухІамад Толбоев — Имам ХІамзатбег

Имам Шамил

ГӀалимзаби: Хунзахъа Дибир-къади — Хунзахъа КӀудияв ХӀажи — ГІумар Хулуси Апанди Дагъистанли — Тимур Айтберов — ГIумар-хIажи Зиявудин Дагъистани — Генуса ГІабдуллагь-хІажи — ГІурадиса Ибрагьим-хІаджи — ЧІикІаса СагІид апанди — Айтберов — ХІажи Нажмудинов — Шамил ГӀалиев

Инхоса ГІалихІажияв

Хъвадарухъаби ва шагӀирзаби Инхоса ГІалихІажияв — БакьагьичӀиса ЧӀанкӀа — Фазу ГӀалиева — ХӀамзатил Расул — ЦӀадаса ХӀамзат — ХъахӀабросулъа МахӀмуд — Муса МухӀамадов — Загьид ХӀажияв — Замир ГӀали — Машидат Гъаирбегова — МухӀамад-къади Дибиров — ГӀабасил МухӀамад
ХудожникӀал: Мусаясул Халилбег — МухӀамад ШагӀбанов — Хизри Асадуллаев — Къурбан-ГӀали Асадуллаев — Гьигьалъа ГӀали МухӀамадов

Хисизабизе

МАДАНИЯТ

Маданият: Авар адабият — Авар архитектура — Изобразительнияб искусство — Музыка — Кьурди — Театр
Авар шигӀру — Кицаби ва абиял — Авар кинематограф
НекӀсияб авар маданият
Аваристанлда маданиял артефактал: Авар мацӀ — Авар хъвай-хъвагӀи — Авар халкъияб музыка — Авар бертадул гӀадатал — Квен-тIех — Буртина
Дин: Ортодоксия — Ислам — Протестантизм - ЖугьутӀ дин
Спорт: Футбол — Гугари — MMA

Хисизабизе

ТӀасвищарав инсан

ХӀамза́тил Расу́л яги Расу́л ХӀамза́тов (гьавуна 1923 соналъул 8 сентябралъ - хвана 2003 соналъул 3 ноябралъ) — ккола магӀарулазул шагӀир, Дагъистаналъул АССРалъул Халкъияв шагӀир (1959), публицист ва сиясатчи. 1944 соналдаса нахъе ВКП(б)-ялъул член. (жеги…)

Архив Хисизабизе

Категориял

Категория «

Аваристан

» не найдена.

Хисизабизе

Анкьил сурат

Архив Хисизабизе

Лъалищ дуда?

МухӀканго лъалеб бищунго цебегосеб авар миллаталъул цӀар рехсей батана 1404 соналъ Дагъистаналда сапаралъ вачӀарав дипломат ва сапарчи Иоанн де Галонифонтибусица гьарурал хъвай-хъвагӀаязда.
Гендерил машинабазул тоннель, Шурагьиял (cоветиял) хІукуматазул ракьалдаго бищун халатаб кьурда гъоркьан бухъараб тоннель буго.
Аваристаналда ислам дин тӀибитӀилалде аварал насранияб дин ккун чӀчӀарал чагӀи рукӀана, гӀемерисел росабалъ гьанжеги ратула цо-цо хъанчал ва гьатӀан букӀарал бакӀал (сур.).
Гуржи ханзабаца авар нуцаласе мал кьолеб букӀун буго гьес жиндир аскаразе Гуржиялъ чабхъаде ине гьукъизе гӀоло.
БатӀи-батӀияб заманаялъ Авар мацӀалъул хъвай-хъвагӀаялъул къагӀида букӀана гуржи (сур.), гӀараб, латин ва кириллицаялъул алипбаялъул аслуялда гӀуцӀун.
Жиндир заманалда Авар нуцаллъи букӀана Дагъистаналъул гурелги, цогидал ракьаздеги кверщел щвезабураб къуватаб пачалихълъун.

Хисизабизе

Кин дуца кумек гьабизе бегьулеб
Нужеца гьаб бутӀаялда Авариялда хурхараб макъала хъваялъе запрос тезе бегьула.

ЦӀиял макъалаби хъваялъе запросал: Проект:Авария/ГӀуцӀиялъе, Википедия:ГӀуцӀиялъе/Авар хъвадарухъаби, Википедия:ГӀуцӀиялъе/Авар шагӀирзаби, Википедия:ГӀуцӀиялъе/Авар художникал

Макъалаби лъикӀлъизариялъе запросал: Авариялда хурхарал лъугӀичӀел макъалаби
ГӀадамазул хӀакъалъулъ лъугӀичӀел макъалаби:Аваристан

ЦӀцӀикӀкӀун лъазе балагье - Проект:Авария
Дуца Авариялъул хӀакъалъулъ макъалаби хъваялъе кумек гьабун батани, мунго гьаб сияхӀалде жувай Проекталъул гӀахьалчагӀазул сияхӀ:Авария.

Дуца Авариялъул хӀакъалъулъ цӀияб макъала хъван батани, гьелъул цӀар гьаб цӀиял макъалабазул сияхӀалде жубай.

Хисизабизе

ПОРТАЛАЛ

Гъоркьиял порталал:

Шагьарал ва икълимал: Дагъистан — МахӀачхъала — ЦӀор — Хунзахъ — Ункъракь — ЛъаратӀа — ЦӀумада

Цогидал: Аваристаналъул тарих — Хунзахъ нуцаллъи — Сарир — Авар мацӀ — Аваристаналъул мажгитал — Аварал къватӀиса пачалихъабазда — Авар спорт — Авар музыка