БолмацӀ

БолмацӀ
	Сверелазда гьоркьосеб койне
БолмацӀ
Абулеб къагӀида	ˈbol.mat͡sːʼ
Территория	Аваристан ва гьелъул асаралда гъоркь рукӀарал ракьал
МацӀалда кӀалъалел	Аварал
Эра	XIX гӀасруялда цебетӀуна гьанжесеб адабияталъулаб мацӀалде
МацӀазул хъизан	Шималияб Кавказалъул Нахгун дагъистанияб хъизан Авар-гӀандисезулаб-цӀунтӀисезулаб гӀаркьел Аваргун гӀандисезулаб гьоркьгӀаркьел БолмацӀ; ; ; ;
Цебесеб форма	Прото-Авар мацӀ
Хъвай-хъвагӀиялъул система	ГӀараб (Авар хъвай-хъвагӀи)
Расмияб статус
Расмияблъун бугеб бакӀ	Аваристан
МацӀалъул кодал
ISO 639-3	–

БолмацӀ ("боялъул мацӀ", "аскаралъул, жамгӀияталъул мацӀ", гьединго гьоболмацIцI) ккола жиндида батӀи-батӀиял сверелазда кӀалъалел гӀадамаз цоцада гьоркьоб кӀалъазе хӀалтӀизабулеб букӀараб аваразул «халкъияб» мацӀлъун ("сверелазда гьоркьосеб койне").^[1]^[2])

ЛӀугьана авар мацӀалъул шималияб тӀадкаламалъул кьучӀалда, аслияб къагӀидаялъ хундерил сверелалъул (жанубиял сверелазул цо-цо асаргун).^[3]. БолмацӀалъул аслуялда XIX гӀасруялда гьабуна гьанжесеб адабияталъулаб авар мацӀ^[4]

XV гӀасруялъул ахиралда болмацӀ лӀугьана киналниги аваразул ва гьезде гӀагаралщинал гӀисинал халкъазда гьоркьор ругел хурхеназул мацӀлъун, гьелъие гӀиллалъунги букӀуна Авар нуцаллъиялъул кверщел, экономикияб ва сиясияб къуват цӀикӀкӀин, аваразул миллаталъул консолидация.

БолмацӀ цебетӀеялъе ва тӀибитӀиялъе квербакъана гьединго ХVII ва ХVIII гӀасрабазда авараз ГуржиялӀе гьабулел рукӀарал чабхъеназ ва ХIХ гӀасрабазда Дагъистаналъул ва Чачаналъул халкъазул букӀараб эркенлъиялъе гӀоло къеркьеялъю^[2]