Алвеоларияб эйективияб аффрикат

Алвеоларияб эйективияб аффрикат
Алвеоларияб эйективияб аффрикат
tsʼ
Аудио
	български · квеки
Кодификация
X-SAMPA	ts_>

Алвеоларияб эйективияб аффрикат — рагьукъаб гьаракь, жиб цо-цо кӀалъалеб мацӀалда хӀалтӀизабулеб. Интернационалаб фонетикияб алфабеталда гьеб гьаракь бихьизабизе хъвалеб симбол буго ⟨t͡sʼ⟩.

Авар мацӀалда данчӀвала гьединго алвеоларияб эйективияб аффрикаталъул интенсивияб ⟨t͡ʃːʼ⟩, лабиаллъараб ⟨t͡ʃʷ⟩, интенсивияб лабиаллъараб варианталги ⟨t͡ʃːʷʼ⟩.

Ружби

Алвеоларияб эйективияб аффрикаталъул ружби:

Элъул абул куц буго сибилантаб (гьещтӀолеб) аффрикаталъулаб: эб бахъула тӀоцебе хӀухьалил чвахи тӀобан ккун, цинги мацӀалца эб цабзазул бегӀераб тӀогьибехун битӀун, цӀиккӀараб турбуленцияги лӀугьинабун.
Элъул абул куц буго алвеоларияб: эб гьаракь бахъулаго мацӀалзул тӀогь яги ракьан алвеоларияб агӀида хъван, гьелда рекъон апикалаб–илан ва ламиналаб–илан абула.
Элъул фонация буго гъугъаб: эб бахъула гьаркьил рухьадазул сороди гьечӀого.
Эб буго кӀалзул рагьукъаб: эб бахъулаго хӀухьел къватӀибе бачӀуна цохӀо кӀалдисан.
Эб буго централаб рагьукъаб: бахъулаго хӀухьалил чвахъи уна битӀун мацӀазул централтӀасан, хьолбохъан гуреб.
ХӀухьел чвахул механизм буго эйективияб (глотталаб эгрессив): хӀухьел къватӀибе цула гьаркьил кьватӀел (глоттис) эххеде хӀалуцинабун.

Вариацияби

IPA	Description
t͡sʼ	жибго t͡sʼ
t͡sːʼ	къуватаб t͡sʼ
t͡sʷʼ	лабиаллъараб t͡sʼ
t͡sːʷʼ	къуватаб лабиаллъараб t͡sʼ

ХӀалтӀизаби

МацӀ		РагӀи	ИФА	МагӀна	Баянал
Абаз		хъацIа	[qat͡sʼa]	'чи'
Авар		цӀа / ċа	[t͡sʼä]	'цӀа'
Адигъ		папцӀэ	[pʰaːpt͡sʼa] (i)	'бегӀер'
Амгьар		ፀጉር	tsegur	'рас'
Армен	Ереваналъул диаоект	ծառ	[t͡sʼɑr]	'гъветӀ'	Дандеккола тӀеренаб [t͡s⁼] гьаркье армен мацӀалъул цогидал бакъаккул диалектазда.
Гуржи^[1]		წელი	[t͡sʼeli]	'лъагӀел'
Гьазда		zzapale	[t͡sʼapaɾe]	'бухъаро-тӀил'
Гьайда		ttsanskkaagid	[t͡sʼanskʼaːkit]	'чӀалаби'
Гьауса		tsoro	[t͡sʼoro]	'хӀинкъи'
Гьири	Гьири далект	цъæх	[t͡sʼəχ]	'хъахӀилаб' яги 'гӀурччинаб'
Кабардин		цӀэ / çe / ڗە	[t͡sʼa] (i)	'цӀар'
Къехъчи		tzʼiʼ	[t͡sʼiʔ]	'гьой'
Лушуцид		Халип:Lang-lut	[t͡sʼoʔkʷs]	'анкьго'
Лъинкит		tsʼankwaat	[t͡sʼankʷʰaːtʰ]	'нусиреч'
Нухалк		xłp̓x̣ʷłtłpłłskʷc̓	[xɬpʼχʷɬtʰɬpʰɬːsk^wht͡sʼ]	'эсул буголъуда букӀана сигридул хъарахъ'
Тум		цIа / ċа / ڗا	[t͡sʼa]	'цӀа'^[2]
Чачан		цIе	[t͡sʼe]	'цӀар'

МугъчӀваял

^ Shosted, Ryan K.; Chikovani, Vakhtang (2006). "Standard Georgian" (PDF). Journal of the International Phonetic Association (in английский). 36 (2): 255–264. doi:10.1017/S0025100306002659. ISSN 1475-3502.
^ Лакско-русский словарь регӀел

КъватӀисел регӀелал

[tsʼ] гьаракь бугел мацӀал PHOIBLE сайталда

[1] Shosted, Ryan K.; Chikovani, Vakhtang (2006). "Standard Georgian" (PDF). Journal of the International Phonetic Association (in английский). 36 (2): 255–264. doi:10.1017/S0025100306002659. ISSN 1475-3502.

[2] Лакско-русский словарь регӀел

[1]

[2]