ТӀасияб рагьараб
| ИФА: Рагьарал | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Легенда: гургинлъичӀел • гургинлъарал |
ТӀасияб борхиялъул рагьарал ккола кӀалъалел мацӀазда хӀалтӀизарулел рагьарал гьаркьал. Гьеб класс баян гьабулеб тӀабгӀ ккола мацӀ кӀванагӀан хвенехалде гӀагарлъи, амма каламалъул нух чӀчӀедерлъизабичӀого.
Бокьараб конкретияб мацӀалъул фонологиялъул контексталда, тӀасияб борхиялъул рагьараллъун ккола бокьарал, гьоркьохъеб борхиялъулаздаса тӀадегӀан ругел, ай, тӀасияб-гьоркьохъеб борхиялъулги, тӀасияб борхиялъул хӀалуцинчӀелги рагьарал рикӀкӀун рукӀине бегьула тӀасияб борхиялъул рагьаралъун.
ТӀубачӀеб сияхӀ
[хисизабизе | код хисизабизе]Халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялда жидее хасал ишараби ругел тӀасияб борхиялъул рагьарал руго хадусел анлӀгоял:
- тӀасияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [i]
- тӀасияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [y]
- тӀасияб борхиялъул гьоркьохъеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɨ]
- тӀасияб борхиялъул гьоркьохъеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [ʉ]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɯ]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [u]
Лабиаллъарал рагьаразе, лабиаллъи цутӀи яги данде къай кеялда бан, ХФА-ялъул гӀечӀо цоккурал ишараби. Ва амма дунялалъул мацӀазул транскрипциялда бугеб тенденция ккола тӀадегӀан бугеб халип хӀалтӀизаби.
Руго гьединго ХФА-ялда жидее хасал ишараби гьечӀел тӀасияб борхиялъул рагьарал.
- тӀасияб борхиялъул цебесеб кьералъул цутӀараб рагьараб [ʉ̟] (yʷ)
- тӀасияб борхиялъул гьоркьохъеб кьералъул экзолабиалияб рагьараб [ÿ] (ɏ)
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул экзолабиалияб рагьараб [ɯᵝ] (u͍)
Цогидал тӀасияб борхиялъул рагьаразе бегьула транскрипция гьабизе релятивияб артикуляциялъул жал аскӀор ругел рагьаразеги хӀалтӀизарулел диакритиказул кумекалдалъун, мисалалъе ⟨i̠⟩ яги ⟨ɪ̝⟩ гӀадал цере гӀагаразде гӀагарал гургинлъарал рагьаразе.