Нахъисеб кьералъул рагьарал
| ХФА: Рагьарал | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ТІанкІалда аскІор ругел рагьарал: лабиаликъал • лабиалиял |
Нахъисеб кьералъул рагьарал — кІалъалел цо-цо мацІазда ругел рагьарал гьаракьазул класс. Гьеб класс баян гьабулеб тӀабгӀ ккола мацІалъул бищун борхатаб бакІ цогидалде данде ккун кІалалъул нахъисеб рахъалда букІин, рагьукъал лъугьунаго гІадин калмалъул нух чІедерлъизабичІого. Нахъисел рагьаразде гьединго цо-цо абула бецІал рагьарал-иланги, щай гурелъул цебесеб кьералъул рагьаразде данде ккун гьел дагьабги бецІго абулел рукІиналъ[1].
Нахъисеб кьералъул хӀалуцинчӀел рагьарал хІакъикъаталдаги, ккола нахъисеб кьералъул рагьаразул цо тайпалъун; цониги мацІалда, лъалеб жо, данде лъоларо нахъиселги нахъе гІагаралги рагьарал гІицІго кьерлъиялде балагьун.
Артикуляция[хисизабизе | код хисизабизе]
Нахъисел рагьаразул артикуляциялъул цоккураб категория гьечІо, амма гьел рукІине бегьула рорхарал рагьараллъун, мисалалъе [u] гІадал, яги нахъе цІцІараллъун, мисалалъе, [ɑ] гІадал[2].
Partial list[хисизабизе | код хисизабизе]
Халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялда жидее хасал ишараби ругел цебесеб кьералъул рагьарал ккола:
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɯ]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [u]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул хӀалуцинчӀеб лабиаллъараб рагьараб [ʊ]
- тӀасияб-гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɤ]
- тӀасияб-гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [o]
- гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ʌ]
- гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [ɔ]
- гъоркьияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɑ]
- гъоркьияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [ɒ]
ХФА-ялда гьединго руго жидее хасал ишараби гьечІел цересел рагьарал:
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул экзолабиалияб рагьараб [ɯᵝ] яги [uᵝ]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɯ̽] яги [ʊ̜]
- тӀасияб борхиялъул нахъисеб кьералъул хӀалуцинчӀеб экзолабиалияб рагьараб [ɯ̽ᵝ] яги [ʊᵝ]
- тӀасияб-гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул экзолабиалияб рагьараб [ɤᵝ] яги [oᵝ]
- гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъичӀеб рагьараб [ɤ̞] яги [ʌ̝]
- гьоркьохъеб борхиялъул нахъисеб кьералъул лабиаллъараб рагьараб [o̞] яги [ɔ̝]
Гьанибго гІадин, нахъисеб кьералъул цогидал рагьаразеги бегьула транскрипция гьабизе релятивияб артикуляциялъул жал аскІор ругел рагьаразеги хІалтІизарулел диакритиказул кумекалдалъун, мисалалъе ⟨u̞⟩, ⟨o̝⟩ яги ⟨ʊ̟⟩ гІадал нахъе гІагаразде гІагарал гургинлъарал рагьаразе.
See also[хисизабизе | код хисизабизе]
- Цебесеб кьералъул рагьарал
- Гьоркьохъеб кьералъул рагьарал
- Фонетикаялъул темабазул сияхӀал
- Релятивияб артикуляция
ХІужжаби[хисизабизе | код хисизабизе]
- ↑ Tsur, Reuven (February 1992). The Poetic Mode of Speech Perception. Duke University Press. гь. 20. ISBN 978-0-8223-1170-6. Check date values in:
|date=(кумек) - ↑ Scott Moisik, Ewa Czaykowska-Higgins, & John H. Esling (2012) "The Epilaryngeal Articulator: A New Conceptual Tool for Understanding Lingual-Laryngeal Contrasts"