ГӀиракъ
ГІиракъ ГІиракъияб Республика гӀар. جمهورية العراق Jumhūriyyatu l-ʔirāq | |||||
| |||||
ШигӀар: «Аллагь КІудияв (ااالله أكبر)» | |||||
Гимн: Дир ВатІан | |||||
![]() | |||||
Истикълал щвараб къо-моцӀ | 3 октябр 1932 сон ( КІудабритІаниялдаса) | ||||
Расмияб мацӀ | ГІараб мацІ | ||||
Миллатал | {{{Миллатал}}} | ||||
Тахшагьар | Багъдад | ||||
ЧӀахӀиял шагьарал | Багъдад, Мосул | ||||
ХӀукмуялъул низам | Парламенталъулаб жумгьурият | ||||
Президент Премьер-министр |
Фуад МагІсум ХІайдар Аль-ГІабади[1] | ||||
Ракь • Кинниги • % лъел бутІа |
57-билеб дунялалда 435 052 км² 1,1 | ||||
Халкъалъул къадар • Къимат (2014) • Гъунки |
↗ 36 004 552[2][3][4]чи (39-билеб) 82,7 чи/км² | ||||
ГІЖП (БББ) • ХӀасил (2008) • Халкъалъул цо чиясе |
93, 800 млрд $ (58-билеб) 4000 $ | ||||
ИПГӀИ (2013) | ↗ 0,590[5] (гьоркьохъеб) (131-билеб) | ||||
ГӀарац | ГІиракъалъул динар (IQD, код 368) | ||||
Интернет-домен | .iq | ||||
Телефоналъул код | +964 | ||||
СагӀтил рачел | GMT+3 | ||||
Хисизабизе ![]() |
ГӀира́къ (гӀар. العراق), расмияб къӀагӀидаялъ — Республика ГІира́къ (гӀар. جمهورية العراق, сорани کۆماری عێراق, арам. ܩܘܼܛܢܵܐ ܐܝܼܪܲܩ) — Азиялъул бакътІерхуьда бугеб пачалихъ.
Ракьалъул гӀеблъи — 435,052 кв. км. Гъиракъалъул ракь бикьун буго 19 мухIафазалде (губерниязде). Ракьалъул рахъалъ гьелъ ккола дунялалда 57-леб бакI.
ГӀадамазул къадар (2005 соналъул баянал) 28,1 миллион чи. ГIадамазул 96 процент ккола бусурбаби, 4 процент гӀечӀеб къадар буго насраниязул (ай христианазул), хутӀарал (ягьудиял ва гь.ц.) цо проценталъул къадаралдаса дагьал руго. Тахшагьар ккола Багъдад.
МацӀал: гІараб ва курд мацІал.
Этимология[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀараб мацӀалда бугеб العِرَاق al-ʿIrāq абураб рагӀиялъул магӀна ккола «ралъудал рагІал»[6].
Тарих[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀиракъалъул хӀукуматияб тарих рикӀкӀуна дунялалда бищунго некӀсияздасан, хъвай-хъвагӀаяздалъун гьелъул заман бахула 5 азарсонида. Гьелъул ракьалда, Хузестаналда, тӀоцебесеб Элам хӀукумат гӀуцӀана нелъер эраялдаса цебе III азарсонида.
НекӀсияб ГӀиракъ[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀиракъалъул территориялда гӀадамал рагъарана гочизе цӀакъ некӀсияб заманаялъ.
Ахаманишал[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀараб гьужум[хисизабизе | код хисизабизе]
Турк ва мангъулазул гьужумал[хисизабизе | код хисизабизе]
Ирангун-ГІиракъалъул рагъ[хисизабизе | код хисизабизе]
ХӀукуматалъул гӀуцӀи[хисизабизе | код хисизабизе]
Инсанасул хІукъукъал[хисизабизе | код хисизабизе]
КъватІисаб сиясат[хисизабизе | код хисизабизе]
Ракьазул бахӀсал[хисизабизе | код хисизабизе]
География[хисизабизе | код хисизабизе]
Гьава-бакъ[хисизабизе | код хисизабизе]
Аслиял шагьарал[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀиракъаллда буго 7 шагьар жедер халкъалъул къадар 1 миллионалдаса цӀцикӀун бугеб (Багъдад, Мосул, Наджаф, Киркук, Басра, Эрбиль, Сулеймания).
ГӀиракъалъул администрияб бикьи[хисизабизе | код хисизабизе]

ГӀиракъ 19 провинциялде (мухӀафаза) бикьун буго.
№ | МухӀафаза | Администратияб марказ | Ракь, км² |
Халкъ, чи (2011)[7] |
Гъунки, чи/км² |
---|---|---|---|---|---|
1 | Багъдад | Багъдад | 734 | 7 055 200 | 9611,99 |
2 | СалахӀудин | Тикрит | 24 751 | 1 408 200 | 56,89 |
3 | Дияла | Баакуба | 19 076 | 1 443 200 | 75,66 |
4 | Васит | Эль-Кут | 17 153 | 1 210 600 | 70,58 |
5 | Майсан | Эль-Амара | 16 072 | 971 400 | 60,44 |
6 | Басра | Басра | 19 070 | 2 532 000 | 132,77 |
7 | Ди-Кар | Эн-Насирия | 12 900 | 1 836 200 | 142,34 |
8 | Мутанна | Эс-Самава | 51 740 | 719 100 | 13,90 |
9 | Къадисия | Эд-Дивания | 8 153 | 1 134 300 | 139,13 |
10 | Бабиль | Хилла | 6 468 | 1 820 700 | 281,49 |
11 | Карбала | Карбала | 5 034 | 1 066 600 | 211,88 |
12 | Наджаф | Ан-Наджаф | 28 824 | 1 285 500 | 44,60 |
13 | Анбар | Ар-Рамади | 138 501 | 1 561 400 | 11,27 |
14 | Найнава | Мосул | 37 323 | 3 270 400 | 87,62 |
15 | Дахук | Дахук | 6 553 | 1 128 700 | 172,24 |
16 | Арбиль | Арбиль | 14 471 | 1 612 700 | 111,44 |
17 | Киркук | Киркук | 10 282 | 1 395 600 | 135,73 |
18 | Сулеймания | Сулеймания | 17 023 | 1 878 800 | 110,37 |
19 | Халабджа | Халабджа | 3 060 | 337 000 | |
ТӀолго | 434 128 | 33 330 600 | 76,78 |
Халкъ[хисизабизе | код хисизабизе]
Гьаб бутІа жеги хІадурун гьечІо. Нужеца проекталъе кумек гьабула, гьеб къачІан ва гьелда тІаде жо жубан.
|


ГӀарабал-шигӀиял ГӀарабал-сунниял Курдал-бусурбаби Ассириял Курдал-езидал ГӀиракъиял туркменал
Сон | млн. чи | |||
---|---|---|---|---|
1878 | 2.0 | |||
1947 | ↗ 4.8 | |||
1957 | ↗ 6.3 | |||
1977 | ↗ 12.0 | |||
1987 | ↗ 16.3 | |||
1997 | ↗ 22.0 | |||
2009 | ↗ 31.6 | |||
2015 | ↗ 37.0 | |||
Источники:[8][9][10] |
Дин[хисизабизе | код хисизабизе]
ГӀемерисел гӀиракъиял руго бесурманал. Халкъалъул 65 % — ккола шигӀиял (хӀукуматияб дин). Иран, Азарбижан ва БахӀрейн пачалихъалгун, Иран ккола шӀигӀияб халкъалъул процент бащадасан цӀцӀикӀкӀараб бугеб пачалихъаздаса.
Экономика[хисизабизе | код хисизабизе]
Гьаб бутІа жеги хІадурун гьечІо. Нужеца проекталъе кумек гьабула, гьеб къачІан ва гьелда тІаде жо жубан.
|
Энергетика[хисизабизе | код хисизабизе]
Туризм[хисизабизе | код хисизабизе]
Транспорт[хисизабизе | код хисизабизе]
Маданият[хисизабизе | код хисизабизе]
Гьаб бутІа жеги хІадурун гьечІо. Нужеца проекталъе кумек гьабула, гьеб къачІан ва гьелда тІаде жо жубан.
|
Рагъулал къуватал[хисизабизе | код хисизабизе]
Гьаб бутІа жеги хІадурун гьечІо. Нужеца проекталъе кумек гьабула, гьеб къачІан ва гьелда тІаде жо жубан.
|
Гь. балагье[хисизабизе | код хисизабизе]
МугъчӀваял[хисизабизе | код хисизабизе]
- ↑ "Ирак: партия аль-Малики не признает нового премьера | euronews, мир". Архивация: оригинал 2015-05-18. Боси: 2015-01-29.
- ↑ Embassies overseas of Republic of İraq Archived 2014-02-08 at the Wayback Machine: جريدة الصباح تنشر احصائية وزارة التخطيط لعدد نفوس سكان العراق لسنة Archived 2014-02-08 at the Wayback Machine
- ↑ Census.gov (2013). "Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013". U.S. Department of Commerce. Архивация: оригинал 2013-05-05. Боси: 2013-05-09.
- ↑ "Iraq". International Monetary Fund. Архивация: оригинал 2009-05-10. Боси: 2009-04-27.
- ↑ "Human Development Report 2013" (PDF). United Nations Development Programme. 2013-03-14. Боси: 2013-03-14. Unknown parameter
|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (кумек) - ↑ Поспелов 2002.
- ↑ "City Population — Statistics & Maps of the Major Cities, Agglomerations & Administrative Divisions for all Countries of the World". Архивация: оригинал 2017-08-22. Боси: 2013-01-24. Unknown parameter
|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (кумек); no-break space character in|title=
at position 16 (кумек) - ↑ Charles Philip Issawi. The Fertile Crescent, 1800–1914: A Documentary Economic History (инг.). — Oxford University Press, 1988. — P. 17. — ISBN 978-0-19-504951-0.
- ↑ "Population Census". Central Organization for Statistics. Архивация: оригинал 2016-06-29. Боси: 2016-08-17. Unknown parameter
|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (кумек) - ↑ "Population Of Iraq For The Years 1977 – 2011 (000)". Central Organization for Statistics. Архивация: оригинал 2016-06-29. Боси: 2016-08-17. Unknown parameter
|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (кумек)
Адабият[хисизабизе | код хисизабизе]
- Герасимов О. Г. Ирак / Оформление художника Н. В. Батаева. — М.: Мысль, 1984. — 112 с. — (У карты мира). — 60 000 экз.
- Халип:Книга:Густерин П.В.: Города Арабского Востока
- Поспелов Е. М. Географические названия мира. Топонимический словарь / отв. ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.: Русские словари, Астрель, АСТ, 2002. — 512 с. — 3000 экз. — ISBN 5-17-001389-2.
- Tripp, Charles R. H. A History of Iraq (б-гь.)К:Википедия:Халипал мекъи хӀаӀлтӀизарурал гьумерал:ТӀехь (мекъи бихьизабураб мацӀалъул код). — Cambridge University Press, 2002. — ISBN 978-0-521-87823-4.
РегӀелал[хисизабизе | код хисизабизе]
![]() |
Портал «ГӀиракъ» |
---|---|
![]() |
ГӀиракъ Викигъамасалда |
![]() |
ГӀиракъ Викидалилалда |
- ГӀиракъалъул профиль BBC News сайталда (инг.)
- ГӀиракъ линказул категориязда Open Directory Project (dmoz).
- ГӀиракъ: цивилизациялъул кини Archived 2019-12-07 at the Wayback Machine
- ГӀиракъалда ругел рагъулал объектазул карта
ГӀиракъ темабазда | |
---|---|
Герб • Байрахъ • Гимн • ХІукуматалъул низам • Къанун • Парламент • Администратияб бикьи • География • Шагьарал • Тахшагьар • Халкъ • МацІал • Тарих • Экономика • Валюта • Маданият • Дин • Кинематограф • Адабият • Музыка • Байрамал • Спорт • Лъай кьей • ГІелму • Транспорт • Росдал магІишат • Туризм • Почта • Тарих ва маркаби • Телевидение • Интернет • Рагъулал къуватал • КъватІисаб сиясат • |
Азиялъул пачалихъал | ||
---|---|---|
![]() |
Къажар¹ · Афгъанистан · Бангъладеш · БахІрейн · Буруней · Бутан · Бакъбаккул Тимор · Ветнам · Хъизихъ¹ · Исраил · ГӀиракъ · Имаратал · ГІуман · Индия · Индонезия³ · Урдун · ХIамшар · Яман² · Кампуч · КъатІар · Къибрис¹ · Хъиргъизистан · Китай · Чосон · Кувайт · Лаос · Лубнан · Малай · Малдивал · Египет² · Мангъулия · Миянам · Непал · Пакистан · Россия4 · СагIудиязул ГIарабия · Сингъапур · Сирия · Таджикистан · Тай · Туркия · Узбек · Пилипин · Шири-Ланк · Армения · Хангуг · Нипон · Хъазахъистан¹ · Туркменистан ТІубанго пачалихъаллъун рикІкІинчел яги цояца рикІкІун цогияз рикІкІинчІел пачалихъал: Абхаз · Азад Кашмир · Ва Пачалихъ · Вазир · ГІиракъалъул Курд · Китаялъул Республика · Гъарабагъ · ПилистІин · Тамил-Илам ·Бакъбаккул Къибрисалъул Турк · Шан Пачалихъ · Бакъдасеб Гьири ¹ БутӀа Европалда бугеб яги тубанго Азиялда бугеб. ² Гьебго куцалда Африкаялда бугеб. ³ Гьебго куцалда Океаниялда бугеб. 4 Гьебго куцалда Европаялда бугеб. |
Халип:ГӀараб пачалихъазул лига Халип:Agadir Халип:ОИК Халип:Социалистиял пачалихъал
- Webarchive template wayback links
- Pages with citations using unsupported parameters
- CS1 errors: invisible characters
- Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN
- Википедия:Статьи с вики-разметкой в изображении карточки
- Алфавиталда рекъон пачалихъал
- Pages using sfn with unknown parameters
- Википедия:ТІорачІел бутІабигун макъалаби
- Викидалилалде ссылкабигун макъалаби
- Википедия:КъватІисел мугъчІваялгун макъалаби:DMOZ
- Википедия:КъватІисел мугъчІваялгун макъалаби:БКЭ
- Википедия:КъватІисел мугъчІваялгун макъалаби:EB-online
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел BIBSYS код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел BNE код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел BNF код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел GND код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел HLS код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел ISNI код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел LCCN код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел NDL код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел NKC код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел NLA код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел PTBNP код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел SUDOC код
- Википедия:Макъалаби, жиндилъ бугел VIAF код
- ГӀиракъ
- Пачалихъал — ЦМГӀялъул членал
- Улка
- Картабигун гьумерал