Гъарабагъ
Гъарабагъ (падар. Qarabağ, цІам. Ղարաբաղ) — Бакъбаккул Нахъакавказалда бугеб тарихиябгин географияб икълим, жиб МугӀрузулаб ва ГӀодоб бутӀабаз гӀуцӀулеб.
XVI гӀасруялдаса XVIII гӀасруялъул бащалъуде — Сефевидазул пачалихъалъул бегларбеклъи (вилаят), гӀодоблъи бусурбабазул ханлъиязде, мугӀрузул рахъ эрмениязул меликлъиязде унеб букӀараб[1]; XVIII гӀасруялъул бащалъудаса XIX гӀасруялъул байбихьуде щвезегӀан гьениб букӀана Гъарабагъалъул ханлъи; 1805 соналдаса — Россиялъул империялда гъорлъ; совет заманалда — Азербайджаналъул ССР-алда гъорлъ. Жакъа къоялъ де-юре уна Азарбижаналъул Жумгьурияталде гъорлъе. Аслияб бутӀаялда 1990-л соназул байбихьудаса де факто контроль гьабулеб буго рикӀкӀинчӀеб пачалихъ МугӀрузулаб Гъарабагъалъул Жумгьурияталъ.
Этимология
[хисизабизе | код хисизабизе]Гъарабагъ абураб цӀар бачӀун буго тюрк[2][3] «къара» — чӀегӀераб, ва парс[3][4][5] «бах» — ах абурал рагӀабаздаса. XIV гӀасруялдаса, магъулазул заманалдаса, гьеб цӀаралдалъун гӀемерисеб бихьизабулеб буго Арраналъул жанубияб бутӀа.[6]
Маданияталъул гӀарасал
[хисизабизе | код хисизабизе]-
-
-
-
Гтчаванк килиса,
XIII гӀасру -
Андаберд щула,
IX гӀасру -
Аскеран хъала,
XVIII гӀасру -
Шушаялъул хъала,
XVIII гӀасру -
Гевгьар-агъиялъул ТӀасияб мажгит (XVIII гӀасруялъ бараб) 2010 соналъ -
Гевгьар-агъиялъул гьоркьияб мажгит (XIX гӀасру) 2006 соналъ
Гьединго бл.
[хисизабизе | код хисизабизе]- МугӀрузулаб Гъарабагъ
- ГӀодоб Гъарабагъ
- МугӀрузулаб Гъарабагъалъул Жумгьурият
- Гъарабагъалъул рагъ
- Арцах
- Утик
- Хачен гиназлъи
- Гъарабагъалъул ханлъи
ХІужаби
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег
<ref>; мурад баян гьабун хъвалеб»Шнирельман,199»-лъе текст бихьизабун гьечІо - ^ "Непризнанные государства Кавказа: истоки проблемы". Оригиналалдаса архивация 2010-05-20. Щвей 2020-10-11.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ^ a b История Востока. Глава V Между монголами и португальцами (Азия и Северная Африка в XIV—XV вв.). Закавказье в XI—XV вв.
- ^ Leonidas Themistocles Chrysanthopoulos. Caucasus chronicles: nation-building and diplomacy in Armenia, 1993—1994, 2002, p. 8: Оригиналияб текст (инг.)From the fourteenth century, the region between the Kura and Araks River became known as Gharabagh or Karabagh (kara in Turkish for black and bagh in Persian for garden or vineyard).
- ^ BBC News — Nagorno-Karabakh profile — Overview: Оригиналияб текст (инг.)Karabakh is a word of Turkic and Persian origin meaning «black garden», while «Nagorno-« is a Russian word meaning «mountain-«. The ethnic Armenians prefer to call the region Artsakh, an ancient Armenian name for the area.
- ^ Академик В.В.Бартольд. Сочинения / Ответственный редактор тома А.М.Беленицкий. — М.: Наука, 1965. — Т. III. — Гь. 335. — 712 с.