Ругъжаб
Росу | |
Ругъжаб | |
---|---|
42°21′38″ ш. гӀ. 46°54′50″ бб. х.HGЯO | |
Пачалихъ | Россия |
Федерациялъул субъект | Дагъистан |
Муниципалияб мухъ | Гъуниб мухъ |
Росдал поселение | Ругъжаб росдал бо |
Тарих ва ракьхъвай | |
Централъул борхалъи | 2233 м |
СагӀтазул зона | UTC+3:00 |
Халкъ | |
Къадар | ↗1641[1] чи (2010) |
Миллат(ал) | Аварал |
Конфессия(л) | Ислам |
Катойконим | Ругъжасев, ругъжасей, ругъеж |
Расмияб мацӀ | авар, гӀурус |
Цифрабазул идентификаторал | |
Телефоналъул код | +7 87258 |
Почалъул индекс | 368344 |
ОКАТО код | 82216855001 |
ОКТМО код | 82616455101 |
ГКГН номер | 0145077 |
|
Ругъжаб, Ругъжа — Дагъистаналъул Гъуниб мухъалда бугеб росу, Ругъжаб росдал боялъул административияб марказ.[2]
ГӀасрабаз Ругъжа букӀана аваразул бищун чӀахӀиял росабазул, кӀвар бугел экономикиял, пишадулал, маданиял ва лъайкьеялъулал центеразул цояблъун. Жакъа къоялъ ккола Гъуниб мухъалъул бищун кӀудиял росабазул цояб.
География
[хисизабизе | код хисизабизе]Росу буго мухъалъул марказ Гъуниса 12 км-ялъ жанубиябгин бакътӀерхьудехун.
Тарих
[хисизабизе | код хисизабизе]Ругъжа росу бугеб территориялда гӀадамал руго неолиталъул эпохаялдаса. ГӀалимзабазул пикруялда рекъон, цересел чӀел-бакӀал рукӀун руго ЧӀохъ чӀолбакӀалъул гӀадамал рукӀараб территориялъул. Ругъжаса 2 километралъул манзилалда бугеб Чувал-хъвараб-нохъо цӀунун хутӀун руго неолиталъул хъитӀазда суратал. Росдадаса 3 км-алъ шималиябгин бакътӀерхьудехун буго мазгарул гӀасруялъул чӀел-бакӀалъул хутӀелал.
Цебесеб кьоробгӀасрулъиялда ругъеждерил территориялда букӀана ГӀанада шагьар, гьелъул чӀваднал руго хутӀун.[3] Гьанжесеб росу гӀуцӀана гӀагарлъухъ букӀараб анцӀила кӀиго гӀисинаб росдал агьлулъиялъ тухумиялдаса мадугьалияб жамагӀаталде руссиндал. Жиб бараб къо-моцӀ чӀезабураб тӀоцебесеб мина буго гьатӀан рукъ, 1365 соналъ бараб.[4]
XV гӀасруялъул тӀоцебесеб бащалъиялда ругъеждерица къабул гьабуна ислам. XVII гӀасруялдаса XIX гӀасруялъул байбихьуде щун, Ругъжаб букӀана гӀандалазул боялъул центразул цояб, ругъеждерида гьоркьоса вищулаан бол бетӀер.В первой половине XV в. население приобщилось к Исламу. Гьелго гӀасрабазда букӀана хӀалтӀулеб кӀудияб мадраса. 1741 соналъ Ругъжа букӀана къажаразул агрессиялде данде къеркьеялъе бо бакӀарулеб центер. 1834 соналъ Ругъжа ана Имаматалде гъорлӀе.[5] 1859 соналъ гӀурусгин кавказияб рагъ лӀугӀун хадуб, административияб рахъалъ букӀана Гъуниб сверухълъиялъул ГӀандаллъиялъул наиблъиялда гъорлӀ.1877 соналъ ругъеждерица жигараб гӀахьаллъи гьабуна гӀурусазде дандерахъиналде. 1919–1921 соназда росу букӀана болшевиказде дандечӀей гьабиялъул цояб центерлъун.
Совет заманалда росу бачана Гъуниб мухъалде, 1937–1944 соназда букӀана гьелъул административияб марказлъун.
Демография
[хисизабизе | код хисизабизе]Халкъалъул къадар | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
1869[6] | 1888[7] | 1895[8] | 1926[9] | 1939[10] | 1970[11] | 1989[12] |
1675 | ↗2005 | ↘1882 | ↗1940 | ↘1615 | ↗2026 | ↘1253 |
2002[13] | 2010[1] | |||||
↗1572 | ↗1641 |
Ккола моноэтникияб авар росулъун.[14]
Машгьурал гӀадамал
[хисизабизе | код хисизабизе]- Ругъжаса Элдарилав — аваразул шагӀир.
МугъчӀваял
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ a b 2010 соналъул ТӀолго Россиялъул агьлулъиялъул къадар рикӀкӀин. Табула № 11. Дагъистаналъул Республикаялъул шагьариял сверухълъиязул, муниципалиял районазул, шагьариял ва росдал поселениязул, шагьариял ва росдал чӀел-бакӀазул агьлулъиялъул риӀкӀен. (гІурус). Дата: 13 май 2014. Архивация: 13 май 2014 сон.
- ^ "Дагъистаналъул Жумгьурияталъул 2005 соналъул 13 январалдаса къанун № 6: «Дагъистаналъул Жумгьурияталъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ»". Архивация оригинал (2015-02-03). Щвей 2018-02-12.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (help); no-break space character in|title=
at position 69 (help) - ^ Абакаров, А.; Давудов, О. (1933). Археологическая карта Дагестана [Дагъистаналъул археологияб карта]. Наука.
{{cite book}}
: CS1 maint: location missing publisher (link) - ^ ХӀапизов, ШагӀбан (2015). Ругуджинская надпись (о распространении христианства и ислама в Аварии) [Ругъжаб хъвай-хъвагӀай (Авариялда кӀристианлъи ва ислам тӀибитӀиялъул хӀакъалъулӀ)]. Вестник Дагестанского научного центра. №56. Наука. гьл. 88–98.
{{cite book}}
: CS1 maint: location missing publisher (link) - ^ Махач Мусаев (2009). "Ничто не искажает действительность, как воображение". Новое дело, № 20. гь. 26.
- ^ "Сборник статистических сведений о Кавказе, издаваемый Кавказским отделом Имп. Русского географического общества / Сост. и изд. под ред. Н.И. Воронова. Т. 1. - Тифлис, 1869. - 26. Т. 1. - 1869. - 653 с." (in русский).
- ^ Список населенных мест Дагестанской области. - Петровск : Типо-литография А.И. Михайлова, 1888. (гІурус).
- ^ Памятная книжка Дагестанской области / Сост. Е.И. Козубский. - Темир-Хан-Шура : "Русская тип." В.М. Сорокина, 1895. - 724 с. разд. паг., 1 л. фронт. (портр.), 17 л. ил., карт.; 25. (гІурус).
- ^ Районированный Дагестан : (адм.-хоз. деление ДССР по новому районированию 1929 г.). — Махачкала : Орготд. ЦИК ДССР, 1930. — 56, XXIV, 114 с.
- ^ Список населённых мест с указанием численности населения по переписи 1939 года по Дагестанской АССР . — Махачкала, 1940. — 192 с.
- ^ Состав населённых пунктов Дагестанской АССР по данным Всесоюзной переписей 1970 (статистический сборник) . — Махачкала: Дагестанское республиканское управление статистики Госкомстата РСФСР, 1971. — 145 с.
- ^ Национальный состав населения городов, посёлков, районов и сельских населённых пунктов Дагестанской АССР по данным Всесоюзных переписей 1970, 1979 и 1989 годов (статистический сборник) . — Махачкала: Дагестанское республиканское управление статистики Госкомстата РСФСР, 1990. — 140 с.
- ^ Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица № 02c. Численность населения и преобладающая национальность по каждому сельскому населённому пункту. М.: Федеральная служба государственной статистики, 2004
- ^ "Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул, шагьаразул сверухълъабазул, муниципалиял мухъазул, шагьаразул ва росдал поселениязул халкъалъул къадар. 2010 соналъ тӀолго россиялъул халкъалъул къадар рикӀкӀиналъул хӀасилал. Том 1. Халкъалъул къадар ва бугеб бакӀ". Архивация оригинал (2013-05-27). Щвей 2012-11-04.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadlink=
ignored (|url-status=
suggested) (help)
Гьаб тІубачІеб макъала буго Дагъистаналъул ракьхъваялъул хӀакъалъулъ. Нужеца кумек гьабизе бегьула проекталъе, гъалатІ битІизабун ва макъалаялда тIад жо жубан. |
- Графикалгун гьумерал
- Pages with disabled graphs
- Страницы, использующие расширение JsonConfig
- Макъалаби ГӀурус-мацӀаб текстгун
- Википедия:Cite web (хисизе webcitation-архив: deadlink yes)
- CS1 errors: unsupported parameter
- CS1 errors: invisible characters
- CS1 maint: location missing publisher
- CS1 русский-мацӀаб ицц (ru)
- ЧӀел-бакӀал алипалда рекъон
- ТІурачІел макъалаби Дагъистаналъул ракьхъваялъул хӀакъалъулъ
- Аваразул росаби
- Гъуниб мухъалъул росаби
- Картабигун гьумерал