Дагъистаналъул административиябгин территориалияб рикьи
Дагъистаналъул административиябгин территориалияб рикьи — пачалихъияб (РФ-ялъул субъекталъул административиябгин территориалияб гІуцІиялъул) ва бакІалъул хІакимлъиялъул (бакІалъул жиндиего нухмалъи гьабиялъул) территориалияб гІуцІи Дагъистаналъул Жумгьурияталда жаниб.
Административиябгин территориалияб гІуцІи[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Дагъистаналъул Жумгьурияталъул конституциялда ва «Дагъистаналъул административиябгин территориалияб гІуцІиялъул хІакъалъулъ» Къануналда рекъон, РФ-ялъул субъекталъ гъорлъе бачуна хадусел жумгьурияталъулаб даражаялъул административиялгин территориалиял гуцІалаби:[1][2][3]
- 41 мухъ (гьезул цоялда гъорлъ 1 участокги)
- 10 жумгьурияталъулаб даража бугеб шагьар.
Мухъл рикьула гьеназде, росдал боязде, росабазде; жумгьурияталъулаб даража бугел шагьараз гъорлъе рачуна шагьарал, гьенал ва росаби.
КІудияб шагьар МахІачхъала бикьула лъабго районалде.
Мухъалъулаб ва шагьаралъулаб даража бугел административиялгин территориалиял бутІабазул сияхІ буго Дагъистаналъул Жумгьурияталъул административиялгин территориял гІуцІалабазул цІохІалаб реестралда[3][2][4][5].
Муниципалияб гІуцІи[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
БакІалъул жиндиего нухмалъи гьабиялда (муниципалияб гІуцІиялъул) жаниб жумгьурияталда, Дагъистаналъул жумгьурияталъулаб даража бугел аднминистративиялгин территориалиял бутІабазда 2019 сонлъул 1 январалде бугеб хІалада рекъон гІуцІун буго 761 муниципалияб гІуцІи:[6][7]
- 10 шагьаралъулаб сверухълъи, гьезул цоялъул гІуцІиялде гъорлъе гьединго уна:
- 41 муниципалияб мухъ(Россия) (гьезул цоялда гъорлъ 1 муниципалияб участок), жидеца гъорлъе рачунел:
- 700 росдал бо
- 7 шагьаралъул бо.
Территориалиял сверухълъаби[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
2013 сонлъул 25 ноябралда Дагъистанала гІуцІана Централияб, МугІрузулаб, Шималияб ва Жанубияб территориалиял сверухълъаби, жал административиялгин территориалиял бутІабилъун кколарел[8].
Жумгьурияталъулаб даража бугел шагьарал (шагьаралъулал сверухълъаби) ва мухъал[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Дагъистаналъул мухъазул (муниципалиял) ва жумгьурияталъул даража бугел шагьаразул (шагьаралъулал сверухълъаби) халкъалъул къадар кьун буго 2020 соналъул 1 январалде бегеб хІалалхъ, ва дагьабги мухІканго 2010 соналъул халкъалъул къадаралъул хъвай-хъвагІи гьабиялда рекъон:[9][10][11][12]
№ | цІар | байрахъ | герб | гІатІилъи км² | халкъ кинабниги 01.I.2020 чи | халкъ кинабниги 14.X.2010[10] чи | халкъ шагьаралъулаб 14.X.2010[10] чи (%) | гъолъе бачуна | админ. марказ | марказалъул халкъ 14.X.2010[12] чел. | карта |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Мухъал (муниципалиял мухъал) | |||||||||||
1 | Агъул мухъ (гІур. Агульский район агъул Агъул район) | 793,54 | ↘10224[13] | 11204 | 0 (0,00 %) | 10 м. гІ. | Типигъ р. | 2730 | ![]() | ||
2 | Ахтиб мухъ (гІур. Ахтинский район лезг. Ахцегь район) | 1 119,96 | ↘30951[13] | 32604 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | Ахтиб р. | 13405 | ![]() | ||
3 | БагІархъала мухъ (гІур. Кизлярский район дарг. Къизлярла къатI Халип:Lang-nog) | ![]() | 3 047,44 | ↗74607[13] | 67287 | 0 (0,00 %) | 22 м. гІ. | БагІархъала ш. | ![]() | ||
4 | Бакълъул мухъ (гІур. Гумбетовский район) | ![]() | 676,16 | ↗23 113[13] | 22046 | 0 (0,00 %) | 15 м. гІ. | МелъелтІа р. | 3314 | ![]() | |
5 | Болъихъ мухъ (гІур. Ботлихский район) | ![]() | 687,93 | ↗59757[13] | 54322 | 0 (0,00 %) | 20 м. гІ. | Болъихъ р. | 12159 | ![]() | |
6 | Газал мухъ (гІур. Рутульский район рут. МыхІа район лезг. Рутул район) | 2 188,48 | ↘20 939[13] | 22926 | 0 (0,00 %) | 17 м. гІ. | Рутул р. | 4132 | ![]() | ||
7 | Гелбахъ мухъ (гІур. Кизилюртовский район лъар. Чир-юрт якъ) | ![]() | 524,01 | ↗72281[13] | 61876 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | Гелбахъ ш. | ![]() | ||
8 | ГІахъуша мухъ (гІур. Акушинский район дарг. Ахъушала къатI) | ![]() | 622,81 | ↗53369[13] | 53558 | 0 (0,00 %) | 25 м. гІ. | ГІахъуша р. | 4697 | ![]() | |
9 | ГІахьвахъ мухъ (гІур. Ахвахский район) | ![]() | 196,87 | ↗24887[13] | 22014 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | КІкІаратІа р. | 4153 | ![]() | |
10 | ГІаяша мухъ (гІур. Каякентский район лъар. Къаягент якъ) | ![]() | 691,08 | ↗56704[13] | 54089 | 0 (0,00 %) | 14 м. гІ. | ЦІияб ГІаяша р. | 5130 | ![]() | |
11 | Гъуниб мухъ (гІур. Гунибский район) | ![]() | ![]() | 609,52 | ↗27432[13] | 25303 | 0 (0,00 %) | 18 м. гІ. | Гъуниб р. | 2271 | ![]() |
12 | ДахІадал мухъ (гІур. Дахадаевский район дарг. Дахадаевла къатІ | ![]() | ![]() | 761,37 | ↘36440[13] | 36709 | 3060 (8,340 %) | 27 м. гІ. | Уркарахъ р. | 2271 | ![]() |
13 | ДешлахІар мухъ (гІур. Сергокалинский район дарг. ДешлахІярла къатІ | ![]() | 528,40 | ↘27640[13] | 27133 | 0 (0,00 %) | 15 м. гІ. | ДешлахІар р. | 8143 | ![]() | |
14 | Дибирилросу мухъ (гІур. Бабаюртовский район лъар. Баба-юртлу якъ | ![]() | 3 255,22 | ↗48425[13] | 45701 | 0 (0,00 %) | 15 м. гІ. | Дибирилросу р. | 15227 | ![]() | |
15 | Кули мухъ (гІур. Кулинский район лак. Ккуллал кІану | ![]() | ![]() | 650,63 | ↗11034[13] | 11174 | 0 (0,00 %) | 12 м. гІ. | Вачи р. | 817 | ![]() |
16 | Курагь мухъ (гІур. Курахский район лезг. Кьурагь район | 698,74 | ↘14472[13] | 15434 | 0 (0,00 %) | 12 м. гІ. | Курагь р. | 3235 | ![]() | ||
17 | Къарабдахъ мухъ (гІур. Карабудахкентский район дарг. Къарабудагъкентла къатI лъар. Къарабудакъгент якъ) | ![]() | 1 426,64 | ↗86437[13] | 73016 | 7036 (9,64 %) 2 ш.т.гь: Ачи-су(1 679) Манас (5 357) | 14 м. гІ. | Къарабдахъ р. | 15356 | ![]() | |
18 | Лаваша мухъ (гІур. Левашинский район дарг. Лавашал къатI) | ![]() | 813,24 | ↗78461[13] | 70704 | 0 (0,00 %) | 26 м. гІ. | Лаваша р. | 10011 | ![]() | |
19 | ЛъаратІа мухъ (гІур. Тляратинский район) | ![]() | 1 611,52 | ↗24575[13] | 22165 | 0 (0,00 %) | 18 м. гІ. | ЛъаратІа р. | 1200 | ![]() | |
20 | МухІарамхур мухъ (гІур. Магарамкентский район лезг. Мегьарамдхуьруьн район) | ![]() | 654,68 | ↘61464[13] | 62195 | 0 (0,00 %) | 22 м. гІ. | МухІарамхур р. | 6953 | ![]() | |
21 | НахъбакІ мухъ (гІур. Казбековский район) | ![]() | 585,13 | ↗49162[13] | 42752 | 5202 (12,17%) 1 ш.т.гь: Хадум (5202) | 13 м. гІ. | Дилим р. | 8640 | ![]() | |
22 | Нугъай мухъ (гІур. Ногайский район Халип:Lang-nog) | ![]() | 8 871,13 | ↘18222[13] | 22472 | 0 (0,00 %) | 10 м. гІ. | Рохьомактаб р. | 7993 | ![]() | |
23 | СтІал-Сулайманил мухъ (гІур. Сулейман-Стальский район лезг. СтӀал Сулейманан район) | 666,25 | ↘55563[13] | 58835 | 0 (0,00 %) | 16 м. гІ. | Къасумхур р. | 13232 | ![]() | ||
24 | Табасаран мухъ (гІур. Табасаранский район таб. Табасаран район) | ![]() | 803,10 | ↗50316[13] | 52886 | 0 (0,00 %) | 22 м. гІ. | Хучни р. | 3232 | ![]() | |
25 | Тарамухъ мухъ (гІур. Тарумовский район дарг. Тарумовкала къатI Халип:Lang-nog) | ![]() | ![]() | 3 109,02 | ↗33271[13] | 31683 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | Тарамухъ р. | 5372 | ![]() |
26 | Тум мухъ (гІур. Лакский район лак. Лакрал кІану) | ![]() | ![]() | 703,91 | ↗11805[13] | 12161 | 0 (0,00 %) | 19 м. гІ. | Гъумекиб р. | 1930 | ![]() |
27 | Турхъалиб мухъ (гІур. Кумторкалинский район лъар. Хумторкъали якъ) | 1 256,08 | ↗27376[13] | 24848 | 6496 (26,14 %) 1 ш.т.гь: ГохІтІа | 7 м. гІ. | Турхъалиб р. | 7722 | ![]() | ||
28 | Унсоколо мухъ (гІур. Унцукульский район) | ![]() | ![]() | 559,86 | ↗31625[13] | 29547 | 4886 (16,54 %) 1 ш.т.гь: Шамилхъала | 12 м. гІ. | Шамилхъала ш.т.гь. | 6274 | ![]() |
29 | Ушугъ мухъ (гІур. Докузпаринский район лезг. Докъузпара район) | ![]() | 376,89 | ↘14852[13] | 15357 | 0 (0,00 %) | 9 м. гІ. | Ушугъ р. | 1881 | ![]() | |
30 | Хайдахъ мухъ (гІур. Кайтагский район дарг. Хайдакъла къатІ, лъар. Хайдакълы якъ | ![]() | 678,24 | ↗33218[13] | 31368 | 0 (0,00 %) | 16 м. гІ. | Мажалис р. | 6815 | ![]() | |
31 | Хасавхъала мухъ (гІур. Хасавюртинский район лъар. Хасавъ-юрт якъ чач. Хаси-Юртан кIошт) | ![]() | 1 423,58 | ↗159886[13] | 141232 | 0 (0,00 %) | 42 м. гІ. | Хасавхъала ш. | ![]() | ||
32 | Хив мухъ (гІур. Хивский район таб. Хив район лезг. Хив район) | ![]() | 471,40 | ↘20786[13] | 22753 | 0 (0,00 %) | 16 м. гІ. | Хив р. | 2659 | ![]() | |
33 | Хунзахъ мухъ (гІур. Хунзахский район) | ![]() | 551,91 | ↗33271[13] | 31691 | 0 (0,00 %) | 24 м. гІ. | Хунзахъ р. | 4245 | ![]() | |
34 | Хьаргаби мухъ (гІур. Гергебильский район) | | 346,52 | ↗21889[13] | 19910 | 0 (0,00 %) | 10 м. гІ. | Хьаргаби р. | 5195 | ![]() | |
35 | ЦІиябтум мухъ (гІур. Новолакский район) | 217,98 | ↗35856[13] | 28556 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | ЦІиябтум р. | 5951 | ![]() | ||
36 | ЦІумада мухъ (гІур. Цумадинский район) | ![]() | 1 178,48 | ↗26021[13] | 23345 | 0 (0,00 %) | 23 м. гІ. | Агъвали р. | 2455 | ![]() | |
37 | ЦІунтІа мухъ (гІур. Цунтинский район) | 1 538,91 | ↗20511[13] | 18282 | 0 (0,00 %) | 8 м. гІ. | ЦІунІа р. | ![]() | |||
БежтІа мухъ[14] (гІур. Бежтинский участок) | ![]() | 575,34 | ↗8289[13] | 7240 | 0 (0,00 %) | 5 м. гІ. | БежтІа р. | 3502 | ![]() | ||
38 | ЧІарада мухъ (гІур. Чародинский район) | ![]() | 894,03 | ↗13146[13] | 11777 | 0 (0,00 %) | 13 м. гІ. | ЦІуриб р. | 2234 | ![]() | |
39 | Чор мухъ (гІур. Дербентский район лезг. Чур райун таб. Цур райун падар. Дәрбәнд раjонy) | 40px | 820,97 | ↗101643[13] | 99054 | 23265 (23,49 %) 2 ш.т.гь: Белижи (12 236) Мамадхъала (11029) | 29 м. гІ. | Чор ш. | | ||
40 | Шамилил мухъ (гІур. Шамильский район) | ![]() | 892,19 | ↗29869[13] | 28122 | 0 (0,00 %) | 25 м. гІ. | ХІебда р. | 2552 | ![]() | |
41 | Шурагьиб мухъ (гІур. Буйнакский район лъар. Темир-хан-шура якъ) | ![]() | 1 826,58 | ↗82080[13] | 73402 | 0 (0,00 %) | 20 м. гІ. | Шура ш. | |
Росдал боял (поселения) ва гІумру гьабулел бакІал[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ГъокьегІан кьун буго муниципалиял мухъазда рекъон росабазул ва шагьаразул поселениязул (гьез гъорлъе рачунел гІумру гьабулел бакІалгун) сияхІ.
Росдал бояз гъорлъе бачине бегьула цо росу (гьедин батани гьезда абула «росу»-йилан ва данде ккола росу абураб административиябгин территориалияб бутІаялде) яги чанго (гьедин батани гьезда абула «росдал бо»-йилан ва данде ккола росдал бо абураб административиябгин территориалияб бутІаялде).
Шагьаразул поселениял (гъорлъе бачуна цо-цо шагьаралъул тайпаялъул гьен ва данде ккола гьен абураб дминистративиябгин территориалияб бутІаялде) рихьизарун руго бицатаб хатІалдалъун.
Агъул мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Типигъ
Ахтиб мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Ахтиб
БагІархъала мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
БагІархъала (Кизляр)
Бакълъул мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
МелъелтІа
Болъихъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Болъихъ
Газал мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Рутул
Гелбахъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Гелбахъ (Кизилюрт)
ГІахъуша мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ГІахъуша
ГІахьвахъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
КІкІаратІа
ГІаяша мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ЦІияб ГІаяша (Каякент)
Гъуниб мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Гъуниб
ДахІадал мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Уркарахъ
ДешлахІар мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ДешлахІар
Дибирилросу мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Дибирилросу (Бабаюрт)
Кули мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Вачи
Курагь мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Курагь
Къарабдахъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Къарабдахъ (Карабудахкент)
Лаваша мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Лаваша
ЛъаратІа мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ЛъаратІа
МухІарамхур мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
МухІарамхур
НахъбакІ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Дилим
Нугъай мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Рохьомактаб
СтІал-Сулайманил мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Къасумхур
Табасаран мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Хучни
Тарамухъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Тарамухъ
Тум мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Гъумекиб
Турхъалиб мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Турхъалиб (Коркмаскала)
Унсоколо мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Унсоколо
Ушугъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Ушугъ
Хайдакъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Мажалис
Хасавхъала мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Хасавхъала
Хив мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Хив
Хунзахъ мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Хунзахъ
Хьаргаби мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Хьаргаби
ЦІиябтум мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ЦІиябтум
ЦІумада мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Агъвали
ЦІунтІа мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Кидеро
ЧІарада мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ЦІуриб
Чор мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Чор (Дербент)
Шамилил мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ХІебда
Шурагьиб мухъ[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
Шурагьиб
Тарих[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
1928 соналъ Дагестаналъул АССР бикьана 26 кантоналде ва кІиго субкантоналде: Ахти Ачикулак, Баба-Юртов, Болъихъ, Шура, Гъуниб, Чор, Хайдахъ, Хъаранугъай, Къасум-Кент, КъахІиб, Гъизляр, Къоркъмас-Хъала, Курахъ, Лак, Леваши, МахІач-Хъала, Рутул, Табасаран, ЛъаратІа, Урариб (ДахІададал), Хасав-Юрт, Хунзахъ, ЦІумада, ЧІарада ва Шелковский кантонал; Бакълъул ва Нахъбак субкантонал.
1929 соналъ кантоназул ва субкантоназул цІарал хисана ва гьаруна мухъал ва гъоркьмухъал.
1930 соналъ гІуцІана ЦІунтІа мухъ, Бакълъул ва НахъбакІ гъоркьмухъазе щван мухъазул статус.
1933 соналъ гІуцІана ГІахьвахъ мухъ.
1934 соналъ гІуцІана Агъул, ГІахъуща ва Дохъузпара мухъал[15].
1935 соналъ тІагІинабуна МахІач-Хъала мухъ. Цого заманалда гІуцІана Карабудахкен, Каякен, Каясула, Кули, Хъумтор-Хъала, Унсоколо ва Хив мухъал.
1938 соналъ Къоркхъмас-Хъала мухъалъул цІар хисана Сергъо-Хъалаялде. Гьебго соналъ Ачикулак, Хъара-Нугъай, Каясула, Гъизляр ва Шелковский мухъал рачана Орджоникидзевский краялде гъорлъе.
1943 соналъ гІуцІана ГІавхъ ва МухІрамур мухъал.
1944 соналъул марталда тІагІинабураб ЧАчангун Ингуш АССР-алдаса Дагъистаналъул АССР-алъе кьуна Ведено, Курчалой, Ножай-Юрт, Саясан, Чеберло ва Хьаруб мухъал. Гьебго соналъул июналда Курчалой мухъалъул цІар хисана Шурагат мухъалде, Ножай-Юрт мухъ — ГІанди, Саясан мухъ — Рилъаб, ГІавхъ мухъ — ЦІияб Тум. ТІагІинаруна Чеберлой ва Хьаруб мухъал.
1940-лел соназул бащалъиялда гІуцІана Хьаргаби, Кизил-Юрт ва Цудахар мухъал, тІагІинаруна Хъумтор-Хъала ва ЦІунтІа мухъал.
1952 соналъул 25 июналъ Дагъ. АССР бикьана 4 сверухълъиялде: Шура, Чон, Избербаш ва МахІачхъала. 1953 соналъул 24 апрелалда сверухълъабазде бикьи хвезабуна.
1950-лел соназул бащалъиялда гІуцІана Ленинил (марказ — ш. МахІачхъала) ва ЦІунтІа (марказ — р. БежтІа) мухъал.
1956 соналъ тІагІинбуна Цудахар мухъ.
1957 соналъ Дагъистаналъул АССР-алъе Грозненской областалдаса кьуна Хъаранугъай (марказ — Терекли-Мектеб), Гъизляр, Крайновский ва Тарумовский мухъал. Чачангун Ингушской АССР-алъе кьуна ГІанди, Ведено, Рилъаб ва Шурагат мухъал.
1960 соналъ КъахІиб мухъалъул бакІалда гьабуна Совет мухъ. ТІагІинаруна Докузпара, Хъарабудахкен, Крайновский ва Унсоколо мухъал.
1963 соналъ тІагІинаруна ГІахъуша, ГІахьвахъ, Бабаюрт, Хьаргаби, Бакълъул, ДахІададал, Каякент, Кизил-Юрт, Кули, Курах, Ленинил (МахІачхъалаялда марказгун), МухІарамур, Тарумовский ва ЧІарада мухъал. ГІуцІана Унсоколо мухъ (марказ — Хьаргаби). Шура мухъалъул цІар хисана Ленинил мухъалде (мурказ — Шура).
1964 соналъ гІуцІана ГІахъуша, Бакълъул (марказ — МелъелтІа), Кули (марказ — Вачи), Курах ва ЧІарад (марказ — ЦІуриб) мухъал.
1965 соналъ гІуцІана ГІахьвахъ (марказ — КІкІаратІ), Бабаюрт, Шура, Хьаргаби, ДахІададал (марказ — Уркарахъ), Каякент (марказ — ЦІияб Каякент), МухІарамур ва Тарумовский мухъал. Ленинил мухъаъул марказ бачана Карабудахкенталде, Унсоколо мухъалъул — Унсоколобе.
1966 соналъ гІуцІана Кизилюрт мухъ Кизилюрталда марказгун.
1960-лел саназул кІиабилеб бащалъиялда Хъаранугъай мухъалъу цІар хисана Нугъай мухъалде.
1969 соналъ Къасумкент мухъалъул цІар хисана Сулейман-СтІал мухъалде.
1992 соналъ Ленинил мухъалъул цІар хисана Карабудахкен мухъалде.
1993 соналъ гІуцІана ЦІунтІа мухъалъул БежтІа мухъ (марказ — БежтІа). Гьебго соналъ гІуцІана Докузпара мухъ Усухчаялда марказгун ва Хъумторхъала мухъ Къоркъмасхъалаялда марказгун.
1994 соналъ Совет мухъалъул цІар хисана Шамилил мухъалде.
См. также[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
ХІужжаби[хисизабизе | вики-текст хисизабизе]
- ↑ Дагъистаналъул Жумгьурияталъул конституция
- ↑ 2,0 2,1 Дагъистаналъул Жумгьурияталъул къанун 2002 соналъул 10 апрелалдаса N 16 «Дагъистаналъул административиябгин территориалияб гІуцІиялъул хІакъалъулъ»
- ↑ 3,0 3,1 Дагъистаналъул Жумгьурияталъул административиялгин территориял гІуцІалабазул цІохІалаб реестр 27.07.2018 № 00
- ↑ ДЖ-лъул ХІукуматалъул постановление 14.02.2005 N 21 «Дагъистаналъул Жумгьурияталъул административиялгин территориял гІуцІалабазул цІохІалаб реестралъул хІакъалъулъ». Архивировано из первоисточника 16 Апрель 2018.(хІалтІулареб ссылка — тарих) Проверено 16 Апрель 2018.
- ↑ ОКАТО 82
- ↑ Росстат. Россиялъул Федерациялъул субъектазда рекъон муниципалиял гІуцІлабазул къадар 2019 соналхул 1 январалде.
- ↑ Къанун «ДАГЪИСТАНАЛЪУЛ ЖУМГЬУРИЯТАЛЪУЛ МУНИЦИПАЛИЯЛ ГІУЦІАЛАБАЗУЛ СТАТУСАЛЪУЛ ВА ГІОРХЪАБАЗУЛ ХАКЪАЛЪУЛ»
- ↑ Дагъистаналъул Жумгьурияталъул территориалияб сверухълъиялда Дагъистаналъул Жумгьурияталъул Президентасул ихтияр бугеб вакиласул хІакъалъулъ, Дагъистаналъул Жумгьурияталъул Президент, 2013 соналъул 25 ноябралдаса амру, N 317
- ↑ 2010 соналъул ТІолго Россиялъул халкъалъул къадар рикІкІиналъул хІасил. 11. Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул субъектазул, шагьаразул сверухълъабазул, муниципалиял мухъазул, шагьаразул ва росабазул боязул (поселениязул) халкъалъул къадар. Росстат. Архивировано из первоисточника 1 Июнь 2013.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 2010 соналъул ТІолго Россиялъул халкъалъул къадар рикІкІиналъул хІасил. 11. Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул субъектазул, шагьаразул сверухълъабазул, муниципалиял мухъазул, шагьаразул ва росабазул боязул (поселениязул) халкъалъул къадар. Росстат. Архивировано из первоисточника 17 Октябрь 2012.
- ↑ 2010 соналъул ТІолго Россиялъул халкъалъул къадар рикІкІиналъул хІасил. 5. Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул субъектазул, шагьаразул сверухълъабазул, мухъазул, шагьаразул чІей бугеб бакІазул, росдалал чІей бугел бакІазул — мухъазул марказазул ва 3 азарго ялъуни гьелдаса цІикІкІун чи вугел росдалал чІей бугел бакІазул халкъалъул къадар. Росстат. Архивировано из первоисточника 2 Июнь 2013.
- ↑ 12,0 12,1 2010 соналъул ТІолго Россиялъул халкъалъул къадар рикІкІиналъул хІасил. 5. Россиялъул, федералиял сверухълъабазул, Россиялъул Федерациялъул субъектазул, шагьаразул сверухълъабазул, мухъазул, шагьаразул чІей бугеб бакІазул, росдалал чІей бугел бакІазул — мухъазул марказазул ва 3 азарго ялъуни гьелдаса цІикІкІун чи вугел росдалал чІей бугел бакІазул халкъалъул къадар. Росстат. Архивировано из первоисточника 2 Июнь 2013.
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 13,12 13,13 13,14 13,15 13,16 13,17 13,18 13,19 13,20 13,21 13,22 13,23 13,24 13,25 13,26 13,27 13,28 13,29 13,30 13,31 13,32 13,33 13,34 13,35 13,36 13,37 13,38 13,39 13,40 13,41 Дагъистаналда гІумру гьабун бугеб халкъалъул къадар 2020 соналъул 1 Январалде.
- ↑ БежтІа участок рикІкІуна ЦІунтІа мухълда гъорлъ, жиндир 18828 чиясул 2010 соналъул хъвай-хъвагІиялда рекъон БежтІа мухълда 7240 чи кколеб.
- ↑ МОЗДОК МУХЪАЛЪУЛ, ХЪАРАНУГЪАЙ МУХЪГУН ШИМАЛИЯБ КАВКАЗЛЪУЛ КРАЯЛЪУЛ, ДАГЪИСТАНАЛЪУЛ АССР-АЛЪУЛ ГІОРХЪАБАЗУЛ ВА ДАГЪИСТАНАЛЪУЛ АССР-АЛЪУЛ АДМИНИСТРАТИВИЯБГИН ТЕРРИТОРИАЛИЯБ РИКЬИЯЛДА ЦІИЯЛ МУХЪАЛ ГІУЦІИЯЛДА ХУРХУН
![]() |
Администратияб центр: МахIачхъала Шагьаразул округал: Гъизляр | Гъизилюрт | Дагъистаналъул цӀаял | Дербенд | Избербаш | Каспийск | МахІачхъала | Хасавюрт | Хасавюрт | Южно-Сухокумск Макъалаби: География | Герб | Гимн | Тарих | Халкъал | Администратияб-ракьалъул бикьи | Байрахъ | ![]() |