Афгъанистан

Википедия — эркенаб энциклопедия сайталдасан материал


Афгъанистаналъул Исламияб Имарат
* пушту د افغانستان اسلامي امارات‎
  • дари امارت اسلامی افغانستان
Герб Афгъанистаналъул
Байрахъ Герб
ШигӀар: ««لَا إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ مُحَمَّدًا رَسُولُ ٱللَّهِ»»
««Дица нугІлъи гьабула жиндие лагълъи гьабизе кколеб щибго гьечІоян, цо Аллагь гурого, ва хIакълъунго МухІаммад — Аллагьасул авараг вукIиналда»]]»
Гимн: [[Афгъанистаналъул гимн|دا د باتورانو کور»
Dā də bātorāno kor
«Гьаб буго кьвараразул рукъ
]]
Афгъанистан дунялалъул картаялда
КьучӀ лъуна 15 августаалъ 2021 соналъ
Истикълал щвараб къо-моцӀ 19 август 1919 сонКIудияб Британиялдаса)
Расмияб мацӀ * дари (лингва франка) ва пушту — расмиял мацIал[1]
Миллатал [b][4][5][6][7]
Тахшагьар Кабул
ЧӀахӀиял шагьарал Кабул, Кандагьар, Гьират, Мазари-Шариф
ХӀукмуялъул низам имарат (де-факто)
Амир
Премьер-министр
Хайбатулла Ахундзада
ХIасан Ахунд (хъ. тI.)[8]
Пачалихъ. дин хIанапил мазгьабалъул суннияб ислам
Ракь
• Кинниги
• % лъел бутІа
40-билеб дунялалда
652 864[9] км²
дагьаб
Халкъалъул къадар
• Къимат (2019)
Гъунки

32 225 560[10]чи (37-билеб)
45 чи/км²
ГІЖП (БББ)
  • ХӀасил (2019)
  • Халкъалъул цо чиясе

81,880 млрд[11] $ (99-билеб)
2201[11] $ (180-билеб)
ГІЖП (номинал)
  • ХӀасил
  • Халкъалъул цо чиясе

18,876 млрд[11] $
507[11] $
ИПГӀИ (2020)  0,511[12] (гІодогІанасеб) (169-билеб)
Этнохороним афгъа́нав, афгъа́най, афгъа́нал
Интернет-домен .af
افغانستان.
Код ISO AF
Телефоналъул код +98
СагӀтил рачел +4:30
Бакъул календар

Афгъаниста́н (пушту افغانستان‎, дари افغانستان), «ТIалибан» багъабачириялъул хIукуматалда гъоркь бугеса нахъе (2021 с.) расмияб цIар буго — Афгъаниста́налъул Исла́мияб Имара́т (пушту د افغانستان اسلامي امارات‎‎, дари امارت اسلامی افغانستان) — Жунубияб Азиялда бугеб пачалихъ. 2019 соналъ халкъалъул къадар бахун букIана — 32 225 560 чиясда[10]; территория — 652 864 км².

Этимология[хисизабизе | код хисизабизе]

География[хисизабизе | код хисизабизе]

Файл:Рельеф Афганистана.png
Афгъанистаналъул рельеф

Тарих[хисизабизе | код хисизабизе]

Административияб бикьи[хисизабизе | код хисизабизе]

Афгъанистаналъул административияб бикьи бихьизабураб карта

Рагъулал къуватал[хисизабизе | код хисизабизе]

Экономика[хисизабизе | код хисизабизе]

Афгъан базар
Афгъанистаналдаса соно
Афгъан тІамсаби

Халкъ[хисизабизе | код хисизабизе]

2005 соналъул ЦРУялъул карта Афгъанистаналъул этникиял къокаби рихьизарураб

Халкъалъул къадар — 32,226 млн (2019 соналъул хъвай-хъвагІаязда рекъон[10])

Санайил цІцІикІкІен — 2,6 %

Урбанизация[хисизабизе | код хисизабизе]

Афгъанистаналъул шагьарал халкъалъул къадаралда рекъон (2020)[14]
N Шагьар Вилаят Халкъ,
чи.



Кабул        Кандагьар


    Гьират             Мазари-Шариф

1 Кабул Кабул 4 273 000
2 Кандагьар Кандагьар 614 500
3 Герат Гьират 555 000
4 Мазари-Шариф Балх 475 000
5 Кундуз Кундуз 350 000
6 Джелалабад Нангархар 265 000
7 Талукан Тахар 250 000
8 Пули-Хумри Баглан 240 000
9 Чарикар Парван 200 000
10 Лашкаргагь Гильменд 190 000
11 Шибарган Джаузджан 188 000
12 Гъазни Гъазни 183 000


Дин[хисизабизе | код хисизабизе]

Транспорт[хисизабизе | код хисизабизе]

Маданият[хисизабизе | код хисизабизе]

Гьираталъул кІудиял

ХІужаби[хисизабизе | код хисизабизе]

  1. Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб CIA -лъе текст бихьизабун гьечІо
  2. Конституция Исламской Республики Афганистан (на английском, PDF)
  3. "Population Matters". 3 March 2016. Архивация оригинал (16 August 2021). Халагьи 15 April 2022. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки); Invalid |url-status=хвараб (квеки)
  4. timesofindia (23 August 2021). "Afghanistan's ethnic mosaic". The Times of India. {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  5. World Population Review (19 September 2021). ""Afghanistan Population 2021"". {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  6. statista.com (20 August 2021). "Distribution of Afghan population by ethnic group 2020". {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  7. reliefweb.int (14 August 2011). "Afghan Ethnic Groups: A Brief Investigation". {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  8. "Талибы сформировали временное правительство Афганистана". «РИА Новости». Халагьи 2021-09-07.
  9. "Central Statistics Organization of Afghanistan". Архивация оригинал (2014-06-24). Халагьи 2014-04-11. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (квеки): Statistical Yearbook 2012-2013 Archived 2014-01-17 at the Wayback Machine: Area and administrative Population Archived 2015-09-09 at the Wayback Machine
  10. 10,0 10,1 10,2 "Estimated Populatiuon of Afghanistan 2019-20" (PDF). Архивация оригинал (PDF) (2020-06-09). Халагьи 2022-04-15. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (квеки)
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 "Report for Selected Countries and Subjects". IMF (in английский). Халагьи 2020-11-14.
  12. "Human Development Indices and Indicators" (PDF) (in английский). Программа развития ООН. Халагьи 15 December 2020. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (квеки); Unknown parameter |description= ignored (квеки)
  13. Taliban closer to international recognition, says foreign minister, Agence France-Presse (3 February 2022).
  14. Afghanistan: Provinces, Major Cities & Towns — Statistics & Maps on City Population

Адабият[хисизабизе | код хисизабизе]

РегІелал[хисизабизе | код хисизабизе]

Халип:ТІалибан Халип:Марказияб Азия

Халип:SAARC Халип:ОИК Халип:ОЭС Халип:ШОС Халип:Афгъанистаналъул тарих
Цитатинабиялъул гъалатӀ: Для существующих тегов <ref> группы «lower-alpha» не найдено соответствующего тега <references group="lower-alpha"/>