Нил

Нил
егип. Itrw, копт. ⲓⲁⲣⲟⲫⲓⲁⲣⲟ, гІар. النيل, ингл. Nile
Угандаялдасан чвахулеб Нил
Хасиятал
Халалъи	6852 км
ГӀеблъи
• Максималияб	2,8 м
Гъварилъи
• Гьоркьохъеб	8–11 м
Бассен
ГӀатӀилъи	3 349 000 км²
ГӀаркьелал
• Кваранида	ХъахӀаб Нил
• КвегӀида	ХъахӀилаб Нил, ГӀатӀбара
Аслиял шагьарал	Джинджа, Джуба, Харутм, Къагьира
Лъелчвахел
БетӀер   (Т) (B)	Виктория хӀор
• Бугеб бакӀ	Джинджа, Уганда
• Борхалъи	1134 м
• Координатал	0°25′03″ ш. гӀ. 33°11′42″ бб. х.
КӀал    (Т) (B)	Ракьдагьоркьосеб ралъад
• Бугеб бакӀ	Египет
• Борхалъи	0 м
• Координатал	31°27′55″ ш. гӀ. 30°22′00″ бб. х.
ГӀурул гьетӀи	0,2 м/км
Бугеб бакӀ
Пачалихъал	Халип:Флаг / Уганда Халип:Флаг / Жанубияб Судан Халип:Флаг / Судан Халип:Флаг / Египет
гӀурубетӀер гӀурукӀал
Медиафайлал Викигъамасалда

Нил (ГӀараб: النيل, Ан-Нил; инг. Nile, егип. Iteru яги Ḥˁpī, копт Ⲫⲓⲁⲣⲱ p(h)iaro — буго Африкалда бугеб гІор, Дунялалда халалъиялъул рахъалъ бищун кутакал гІоразул системалъул цоябги жиб кколеб. «Нил» абураб рагІи бачІараб буго грек мацІалда гьеб гІеб гІоралда абулеб букІараб «Нейлос» (некІ. грек. Νεῖλος) цІаралдаса.

ГIор Бакъбаккул Африкаялъул мугIрул ритIелалдасан бабихьун чвахула Ракьдагьоркьосеб ралъадалъе, 24 азар. км² гIатIилъи бугеб Дельтаги лъугьун. Нилалъул гӀурукӀалалда лъагӀалил гьоркьохъеб лълъел харж буго 2900 м³/сек. ТIасияб чвахиялда Нилалъулъе чвахула чIахIиял гIаркьелал — Ал-Гъазал (квегIаб), Асва, Ал-Асфар, ХъахIилаб Нил ва ГӀатӀбара (кваранал). Атбара кваранаб гIаркьелалъул чвахиялдаса гъоркьегIан байбихьун, Нил чвахула ахирисеб 3000 км-ялъ тIокIалб цониги гIаркьелги гьечIого.

Нил гIурул лъел система рикIкIуна дунялалда бищун халатаблъун. ГIурул жаниблъиялъул гIатIилъи буго 3349 аз. км². Байбихьи буго Руандаялда, гьебги буго Рукарара лъар, жибги Кагера гIурулъу чвахулеб. Лъел чвахиялъул ин лъагIалида жаниб хисардула. Гуми хьвадулел бутIабазул гIаммаб халалъи буго 3,2 аз. км. Нилалъул лъим хIалтIизабула лъалъадизеги токалъул энергия гьабизеги. Нилалъул Дельтаялдаги гIурумухъалдаги гIумру гьабун буго Египеталъул тIолго халкъалъ, ва гьенибго буссинабун буго тIолго экономикаги. ЧIахIиял шагьараллъун руго Къагьир, Асуан, Ал-Искандерия, Хартум .

Баянкьелал ва мугъчӀваял

Composite satellite image of the White Nile

Баянкьелал

МугъчӀваял

Иццал

ТӀадеги цӀалиялъе

• Grogan, Ewart S. (1905). "The Nile as I saw it" . The Empire and the century. London: John Murray. гьл. 809–16.
• Jeal, Tim (2011). Explorers of the Nile: The Triumph and Tragedy of a Great Victorian Adventure. ISBN 978-0-300-14935-7
• Moorehead, Alan, "The White Nile" (Hamish Hamilton, 1960; revised and illustrated edition, 1971). Abridged illustrated edition, as The Story of the White Nile (Harper & Row, 1967)
• Moorehead, Alan, "The Blue Nile" (Hamish Hamilton, 1962; revised and illustrated edition, 1972). Abridged illustrated edition, as The Story of the Blue Nile (Harper & Row, 1966)
• Tvedt, Terje, ed. The River Nile in the Post-Colonial Age: Conflict and Cooperation Among the Nile Basin Countries (I.B. Tauris, 2010) 293 pages; studies of the river's finite resources as shared by multiple nations in the post-colonial era; includes research by scholars from Burundi, Congo, Egypt, Ethiopia, Kenya, Rwanda, Sudan, Tanzania, and Uganda.
• Tvedt, Terje, (2004) "The Nile: An Annotated Bibliography", London/New York, ISBN 978-1860648793

КъватӀисел регӀелал

• A Struggle Over the Nile – slideshow by The New York Times
• Thesis Analyzing Nile River Negotiations
• Халип:Osmrelation-inline
• Old maps of the Nile, from the Eran Laor Cartographic Collection, The National Library of Israel