Авар энклитикал

БутӀабаз жумлаялда жаниб цо-цо рагӀабазде тӀаде жураялдалъун гьел рагӀабазе батӀи-батӀияб магӀна кьола. Жибго батӀаго босун цониги бутӀа каламалда жаниб хӀалтӀизабуларо, гьелъул жиндирго магӀнаги букӀунаро. гӀемерисел бутӀабаз рагӀабазул магӀна батӀи-батӀияб рахъалдаса кутаклъизе, мухӀканлъизе гьабула. Цо-цо мехалда гьел хӀалтӀизарун рукӀине бегьула суффиксазул бакӀалдаги. Авар мацӀалда гӀемер руго бутӀабазул кумакалдалъун лъугьарал тӀадрагӀаби, рикӀкӀенал, ва гь. ц.: щай — щай-го, кида — кида-го, щуго — щу-цӀул, нусго — нус-цӀул. БутӀабазул кумакалдалъун лъугьуна цӀиял рагӀабиги: масала, фигӀлуялъул суалияб хисизаби форма: босула — босул-ищ, кьола — кьол-ищ. Цо-цо бутӀабаз кӀалъалесул рекӀел асар загьир гьабула; гьелда рекъон рагӀул интонация хисизабизе ккола, логикияб ударение гьеб рагӀуде тӀаде кколедухъ. БутӀабазул тӀелал:

1. тӀадрагӀабазул магӀна кьолел: -гӀан, -го, -са, -хун, -лъул, -духъ, -лъун, -ги
2. дандекквеялъул магӀна кьолел: -гӀан, -гӀанаб, -гӀадинаб (гӀадаб), гӀадин, кинигин
3. къадар бихьизабулел: -гӀан, -го
4. батӀагьабиялъул: -цин, -ни, -ин, -йин
5. баян гьечӀолъи бичӀчӀизабулел: -алиго, -ялиго
6. цадахълъи бихьизабулел: -гун (-гин)
7. суалиял: -ищ, -йищ, -дай
8. цитатиял: -ан, -ян, -илан, -йилан
9. рагӀул магӀна гучлъизабулел: -ин, -йин, -али, -яли, -гӀаги, -го, -цин, -ха, -я, -щинаб.

Гьел тӀадехун рехсаразде гьорле унарел бутӀаби:

• -гутӀи (гьечӀолъиялъул магӀна кьола)
• -лъун (щивлъун? щийлъун? щиблъун? щаллъун? суалазе жаваблъун рачӀунел рагӀабигун хӀалтӀизабула)
• гӀоло (мурад бихьизабула)
• хӀакъалъулъ (лъил яги сундул бицунеб бугебали баян гьабула)
• -хӀа (гьедиялъул форма лъугьине хӀалтӀизабула)
• -ани (анищалъул магӀна кьола).

ГӀемерисел бутӀаби авар мацӀалда хъвала жал хурхарал рагӀабазда рекӀун, гьеб асасалдаса гьоркьосарахъиял руго хадусел:

1. ГӀоло, гӀадаб (гӀадинаб). хӀакъалъулӀ, гӀадин, кинигин хъвала ратӀа тӀун.
2. БитӀараб калам баян гьарулел цитатиял бутӀаби -ан, -ян хъвала тиреялдаса хадур.
3. илан, йилан ругел бутӀаби хъвала гьел хурхарал рагӀабаздаса дефисаллъги ратӀа гьарун.