ДабагъистӀа
Даба́гъистӀа (Латин: Cotinus) ккола Сумахалъулал хъизамалъул тӀамах бортулел гъутӀбузул, хъархъазул ва рижунжалазул тайпа. Тайпадул ареал – Евразиялъул бакулӀлъул регионал, Шималияб Америкалъул бакъбакк. ДабагъистӀа гӀезабула декоративияб ахил бижунжо кин, цинги тӀогьилаб релъен кьолеб гъарси кин.
Этимология
[хисизабизе | код хисизабизе]Авараб даба́гъистӀа абураб рагӀи лӀугьана гӀарабалдаса бачӀараб даба́гъи «хьвацӀа лӀугьине» (< ГӀараб: دَبَغَ) абураб рагӀуде авараб тӀа «тӀамах, тӀанхал; гъарси кин хӀалтӀизабулеб тӀамах-кӀачар» рагӀиги жубан. Гьелдагъун буго даба́гъис абураб формаги.
Диалектазда гьелде батӀи-батӀияб куцалда абула, гьезда гьоркьоса цояб ккола релъа́дултIа абураб рагӀи. МагӀнаялъул рахъалӀан гьал рагӀаби цоцада хурхун руго – гьаб бижунжоца кьола тӀогьилабгун багӀарккараб релъен.
Латинаб Cotinus лӀугьана некӀо-грек. κότῐνος «гӀалхул олива» абураб рагӀудасан, жиндирго иргаялда греказул мацӀалде прегрекияб мацӀалдасан бачӀараб.
Биологикияб сипат-сурат
[хисизабизе | код хисизабизе]ТайпадулӀ руго тӀабортулел рижунжал; 2—5 м-алде рахинегӀан гӀолел хъархъал, яги 12 м-алде щолел къокъккарал гъутӀби.
РегӀал
[хисизабизе | код хисизабизе]The Plant List-алъул (2013) базазул информациялда рекъон, тайпадулӀ унеб буго 7 регӀ:
- Cotinus carranzae
- Cotinus chiangii
- Cotinus coggygria — гьаб регӀ лъала Аварлъуда; жибго баккула Европалъул жанубалда, Кавказалда, Азиялъул жанубалда. ДабагъистӀа данчӀвала ракъварал, гамачӀхӀалал яги гъенихӀалал гъулдузда, хъархъазда гьоркьор, накӀкӀи- яги миккирохьазда.
- Cotinus kanaka
- Cotinus nanus
- Cotinus obovatus
- Cotinus szechuanensis