Къавуда

Википедия — эркенаб энциклопедия сайталдасан материал
Къавуда ☣
Цогидал цӀарал Холера, азиялъулаб холера, эпидемикияб холера[1]
Холераялъул вибрион электронияб микроскопалъукь
Специаллъи Инфекционияб унти
MeSH D002771
Симптомал ГӀемераб къадар лъимхӀалаб диареялъул, лагӀиялъул, чччорбазул спазмазул[2][3]
Унти цӀикӀкӀин Дегьидротация, электролитияб дисбаланс[2]
ГӀадатаб байбихьи 2 сагӀаталдаса 5 къоялде инфектиналдаса хадуб[3]
Дурация Чанго къо[2]
ГӀилла Холераялъул вибрионал фекал-аралияб нухалдалъун тӀиритӀи[2][4]
Рискалъул факторал Квешаб санитация, бацӀцӀадаб гьекъолеб лъел гӀунгутӀи, мискинлъи[2]
Диагностикияб метод Стулалъул тест[2]
Профилактика Санитация лъикӀлъи, бацӀцӀадаб лъим, кверал чури, холераялде данде вакцинаби[2][5]
Сахлъизаби Пероралияб регьидратационияб терапия, тутиялъул суплементация, интравенозияб лъамалъиял, антибиотикал[2][6]
ХӀаллъи 3–5 миллион чи лъагӀалида[2]
Хвелал 28,800 (2015)[7]
Классификация
УХК-11 1A00
УХК-10 Халип:ICD10
УХК-10-КМ A00, A00.0, A00.9 и A00.1
УХК-9 001001
УХК-9-КМ Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 294: attempt to call field 'list_ref' (a nil value).
OMIM 166600
DiseasesDB 2546
MedlinePlus 000303
eMedicine med/351 

Къавуда ялъуни Холера (н.-грек χολή «ццин» ва ῥέω «чвахула» рагӀабаздаса) — Vibrio cholerae абруб бактериялъул цо-цо штаммаз лӀугьинабулеб тӀеренбакьалъул загьаб, антропонозияб инфекционияб унти.[4][3] Симптомал батӀайиса хис-хисизе бегьула тӀубанго гьечӀолъиялдаса гьоркьохъеб ва захӀматаб формаялде.[3] Классикияб симптом буго лъимхӀалаб диареялъул цӀикӀкӀараб къадар, жиб чанго къоялъ букӀунеб.[2] Гьединго рукӀине бегьула лагӀи ва ччорбазул спазм.[3] Диарея букӀине бегьула цӀакъ къуватаб, жиндица чанго сагӀаталда жаниб черхалъул иш цӀикӀкӀараб лъадакълъиялдеги электролитазул дисбалансалдеги ккезабулеб.[8] Гьелдалъун лӀугьине бегьула берал жанире рорт-рорти, тӀомалъул цӀорой, гьелъул эластиклъи гӀодобеккей, кверазда ва хӀатӀазда рукӀкӀ-рукӀкӀинал.[5] Лъадакълъи букӀине бегьула гӀиллалъун тӀом хъахӀиллъиялъеги.[9] Симптомал байбихьула кӀиго инфектун кӀиго сагӀаталдаса щуго къоялде щун заманалда жанир.[10]

Къавуда бахинабулаб холараялъул вибрионалъул цо-цо штаммаз, цо-цо тайпабаз лӀугьинабизе бегьула дагьабги захӀматаб унти, цогиязде дандеккун.[8] Аслияб къагӀидаялъ гьеб тӀибитӀула лъикӀал гурел лъедасаги кванидасаги, жал гъорлӀ бактериял ругел инсанасул фекалияз гъизинарурал.[8] РелъинаричӀел ралъдал продуктал ккола унтӀи тӀибитӀизаялъул иццлъун.[11] ГӀадамал ккола цохӀо жал рукӀин лъалел бактериязул белегьанлъун.[8] Унтиялъул рискалъул факторазде гъорлӀе ккола квешаб санитация, гӀезегӀан бацӀадаб гьечӀеб гьекъолеб лъим ва мискинлъи.[8] Холераялъе диагностика гьабула стулалъул тесталдалъун.[8] Хехаб кващалъул тестги жола, амма гьеб гьедигӀан мухӀканаб гьечӀо.[12]

Холераялде данде профилактикалъул методаз гъорлӀе рачуна санитация лъикӀлъиабиги бацӀцӀадаб лъеде рес щвейги.[5] Жал пероралго гъорлӀе риччалел холераялде данде вакцинабаз гӀураб къадаралда цӀунула гӀ.-ш. анлӀго моцӀица.[8] Гьезул буго тӀадеги тӀокӀлъи: жиб E. coli бактериялъ лӀугьинабулеб диареялдасаги цӀунула.[8] Сах гьабиялъул аслияб метод буго пероралияб регьидротационияб терапия — лъамалъи хиси дагьалъ гьуинал яги цӀамгӀалал рилъунжалаздалъун.[8] ЛъикӀаллъун ккола пиринчӀалъул лъим.[8] Тутия тӀадежубай лъикӀаблъун буго лъималазе.[6] ЦӀакъго захӀматаб хӀал бугони къваригӀине бегьула Рингерил лактат гӀадал интравенозиял лъамалъиял, антибиотикалги рукӀине бегьула пайдаяллъун.[8] Кинаб антибиотикалде сенситивияб холера бугебали лъазабиялъул тесталъ кумек гьабизе бегьула дару тӀаса бищизе.[10]

Халера, кьураб къиматалда рекъон, сабаблъун тӀолго дунялалда лъагӀалида жанив унтулев вуго 3–5 миилион чи, гьелъул гӀиллаялда лӀугьунеб буго 28 800–130 000 хвел.[8][7] 2010 соналде бугеб ахӀвал-хӀалалда рекъон гьеб пандемия хӀисабалда классификатинабун бугониги, хайиразул цӀикӀкӀараб мартабат бугел пачалихъазда гьеб дандчӀвала къанагӀат.[8] ГӀемерисел унтула лъимал.[8][13] Къавуда данчӀвала эпидемия багъари гӀадинги, кидаго букӀунеб гӀадинги цо хасал икълимазда.[8] Кидаго риск бугел районаз гъорлӀе рачуна Африка ва Жанубиябгин Бакъбаккул Азия.[8] Унтаразда гьоркьоб хвеялъул риск букӀуна 5%-алдаса дагь, амма гьеб бахине бегьула 50%-алдеги.[8] Сахлъизариялде рес щвечӀолъиялъул хӀасилалда хвеялъул мартабат дагьабги цӀикӀкӀуна.[8] Къавуда рехсей дандчӀвалеб буго н. щ. V гӀасруялдаго, санскрит мацӀалда.[5] Ингилисалда Джон Сновица 1849 ва 1854 соназда гьоркьоб холераялъул цӀех-рехел гьабиялъ эпидемиологиялъул рахъалда кӀвар бугел цебетӀелал лӀугьана.[5][14] Ахирисеб 200 соналда жаниб лӀугьана анкьго цӀикӀкӀараб унти багъарин хвеязул къадар миллионазда букӀараб.[15]

ГӀаламатал ва симптомал[хисизабизе | код хисизабизе]

ГӀилла[хисизабизе | код хисизабизе]

Бахин[хисизабизе | код хисизабизе]

Хехбоси[хисизабизе | код хисизабизе]

Механизм[хисизабизе | код хисизабизе]

Генетикияб структура[хисизабизе | код хисизабизе]

Антибиотиказдехун щулачӀей[хисизабизе | код хисизабизе]

Диагностика[хисизабизе | код хисизабизе]

Профилактика[хисизабизе | код хисизабизе]

Лъим, санитация, гьигиена[хисизабизе | код хисизабизе]

Халкквей[хисизабизе | код хисизабизе]

Вакцинация[хисизабизе | код хисизабизе]

Салил фильтрация[хисизабизе | код хисизабизе]

Сахлъизаби[хисизабизе | код хисизабизе]

Лъамалъиял[хисизабизе | код хисизабизе]

Электролитал[хисизабизе | код хисизабизе]

Антибиотикал[хисизабизе | код хисизабизе]

Тутия хӀалтӀизаби[хисизабизе | код хисизабизе]

Прогноз[хисизабизе | код хисизабизе]

Эпидемиология[хисизабизе | код хисизабизе]

Багъариналъул тарих[хисизабизе | код хисизабизе]

ЦӀех-рехел[хисизабизе | код хисизабизе]

Глобалияб стратегия[хисизабизе | код хисизабизе]

ЖамгӀият ва маданият[хисизабизе | код хисизабизе]

СахлъицӀуниялъул рахъалъул сиясат[хисизабизе | код хисизабизе]

КӀварккарал лӀугьенал[хисизабизе | код хисизабизе]

Популарияб маданияталда[хисизабизе | код хисизабизе]

Пачалихъазул мисал[хисизабизе | код хисизабизе]

Замбия[хисизабизе | код хисизабизе]

Гьиндустан[хисизабизе | код хисизабизе]

Конгоялъул Демократияб Республика[хисизабизе | код хисизабизе]

Баянкьелал[хисизабизе | код хисизабизе]

РегӀелал[хисизабизе | код хисизабизе]

  1. Цитатинабиялъул гъалатӀ:Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб textbook -лъе текст бихьизабун гьечІо
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Цитатинабиялъул гъалатӀ:Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб WHO2010 -лъе текст бихьизабун гьечІо
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация оригиналалдаса (20 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  4. 4,0 4,1 Finkelstein, Richard A. (1996). "Cholera, Vibrio cholerae O1 and O139, and Other Pathogenic Vibrios". Baron, Samuel (ред.). Medical Microbiology (4th ред.). University of Texas Medical Branch at Galveston. ISBN 978-0-9631172-1-2. PMID 21413330. Халип:NCBIBook2.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Harris JB, LaRocque RC, Qadri F, Ryan ET, Calderwood SB (June 2012). "Cholera". Lancet. 379 (9835): 2466–2476. doi:10.1016/s0140-6736(12)60436-x. PMC 3761070. PMID 22748592. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (квеки)
  6. 6,0 6,1 "Cholera – Vibrio cholerae infection Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация оригиналалдаса (11 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  7. 7,0 7,1 Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; эд цгл. (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (квеки)
  8. 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 "Cholera vaccines: WHO position paper" (PDF). Weekly Epidemiological Record. 85 (13): 117–28. March 2010. PMID 20349546. Архивация (PDF) оригиналалдаса (April 13, 2015). {{cite journal}}: Check date values in: |date= and |archive-date= (квеки)
  9. Bailey D (2011). Cholera (1st ред.). New York: Rosen Pub. гь. 7. ISBN 978-1-4358-9437-2. Архивация оригиналалдаса (2016-12-03).
  10. 10,0 10,1 "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация оригиналалдаса (20 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  11. "Sources of Infection & Risk Factors". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация оригиналалдаса (12 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  12. "Diagnosis and Detection". Centers for Disease Control and Prevention. February 10, 2015. Архивация оригиналалдаса (15 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  13. "Cholera – Vibrio cholerae infection". Centers for Disease Control and Prevention. October 27, 2014. Архивация оригиналалдаса (17 March 2015). Халагьи 17 March 2015. {{cite web}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (квеки)
  14. Timmreck TC (2002). An introduction to epidemiology (3. ред.). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. гь. 77. ISBN 978-0-7637-0060-7. Архивация оригиналалдаса (2016-12-03).
  15. Cholera's seven pandemics, CBC (9 May 2008).

ТӀадеги цӀалиялъе[хисизабизе | код хисизабизе]

КъватӀисел регӀелал[хисизабизе | код хисизабизе]

Халип:Wiktionary

Халип:Medical condition classification and resources Халип:Холера Халип:Мискинлъиялъул унтаби Халип:Бактериалиял унтаби