Къавуда
| Къавуда ☣ | |
|---|---|
| Цогидал цӀарал | Холера, азиялъулаб холера, эпидемикияб холера[1] |
 | |
| Холераялъул вибрион электронияб микроскопалъукь | |
| Специаллъи | Инфекционияб унти |
| Симптомал | ГӀемераб къадар лъимхӀалаб диареялъул, лагӀиялъул, чччорбазул спазмазул[2][3] |
| Компликация | Дегьидротация, электролитияб дисбаланс[2] |
| ГӀадатаб байбихьи | 2 сагӀаталдаса 5 къоялде инфектиналдаса хадуб[3] |
| Халацин | Чанго къо[2] |
| ГӀиллаби | Холераялъул вибрионал фекал-аралияб нухалдалъун тӀиритӀи[2][4] |
| Рискалъул факторал | Квешаб санитация, бацӀцӀадаб гьекъолеб лъел гӀунгутӀи, мискинлъи[2] |
| Диагностикияб метод | Стулалъул тест[2] |
| Превенция | Санитация лъикӀлъи, бацӀцӀадаб лъим, кверал чури, холераялде данде вакцинаби[2][5] |
| Агъаз | Пероралияб регьидратационияб терапия, тутиялъул суплементация, интравенозияб лъамалъиял, антибиотикал[2][6] |
| ХӀаллъи | 3–5 миллион чи лъагӀалида[2] |
| Хвеял | 28,800 (2015)[7] |
Къавуда ялъуни Холера (н.-грек χολή «ццин» ва ῥέω «чвахула» рагӀабаздаса) — Vibrio cholerae абруб бактериялъул цо-цо штаммаз лӀугьинабулеб тӀеренбакьалъул загьаб, антропонозияб инфекционияб унти.[4][3] Симптомал батӀайиса хис-хисизе бегьула тӀубанго гьечӀолъиялдаса гьоркьохъеб ва захӀматаб формаялде.[3] Классикияб симптом буго лъимхӀалаб диареялъул цӀикӀкӀараб къадар, жиб чанго къоялъ букӀунеб.[2] Гьединго рукӀине бегьула лагӀи ва ччорбазул спазм.[3] Диарея букӀине бегьула цӀакъ къуватаб, жиндица чанго сагӀаталда жаниб черхалъул иш цӀикӀкӀараб лъадакълъиялдеги электролитазул дисбалансалдеги ккезабулеб.[8] Гьелдалъун лӀугьине бегьула берал жанире рорт-рорти, тӀомалъул цӀорой, гьелъул эластиклъи гӀодобеккей, кверазда ва хӀатӀазда рукӀкӀ-рукӀкӀинал.[5] Лъадакълъи букӀине бегьула гӀиллалъун тӀом хъахӀиллъиялъеги.[9] Симптомал байбихьула кӀиго инфектун кӀиго сагӀаталдаса щуго къоялде щун заманалда жанир.[10]
Къавуда бахинабулаб холараялъул вибрионалъул цо-цо штаммаз, цо-цо тайпабаз лӀугьинабизе бегьула дагьабги захӀматаб унти, цогиязде дандеккун.[8] Аслияб къагӀидаялъ гьеб тӀибитӀула лъикӀал гурел лъедасаги кванидасаги, жал гъорлӀ бактериял ругел инсанасул фекалияз гъизинарурал.[8] РелъинаричӀел ралъдал продуктал ккола унтӀи тӀибитӀизаялъул иццлъун.[11] ГӀадамал ккола цохӀо жал рукӀин лъалел бактериязул белегьанлъун.[8] Унтиялъул рискалъул факторазде гъорлӀе ккола квешаб санитация, гӀезегӀан бацӀадаб гьечӀеб гьекъолеб лъим ва мискинлъи.[8] Холераялъе диагностика гьабула стулалъул тесталдалъун.[8] Хехаб кващалъул тестги жола, амма гьеб гьедигӀан мухӀканаб гьечӀо.[12]
Холераялде данде профилактикалъул методаз гъорлӀе рачуна санитация лъикӀлъиабиги бацӀцӀадаб лъеде рес щвейги.[5] Жал пероралго гъорлӀе риччалел холераялде данде вакцинабаз гӀураб къадаралда цӀунула гӀ.-ш. анлӀго моцӀица.[8] Гьезул буго тӀадеги тӀокӀлъи: жиб E. coli бактериялъ лӀугьинабулеб диареялдасаги цӀунула.[8] Сах гьабиялъул аслияб метод буго пероралияб регьидротационияб терапия — лъамалъи хиси дагьалъ гьуинал яги цӀамгӀалал рилъунжалаздалъун.[8] ЛъикӀаллъун ккола пиринчӀалъул лъим.[8] Тутия тӀадежубай лъикӀаблъун буго лъималазе.[6] ЦӀакъго захӀматаб хӀал бугони къваригӀине бегьула Рингерил лактат гӀадал интравенозиял лъамалъиял, антибиотикалги рукӀине бегьула пайдаяллъун.[8] Кинаб антибиотикалде сенситивияб холера бугебали лъазабиялъул тесталъ кумек гьабизе бегьула дару тӀаса бищизе.[10]
Халера, кьураб къиматалда рекъон, сабаблъун тӀолго дунялалда лъагӀалида жанив унтулев вуго 3–5 миилион чи, гьелъул гӀиллаялда лӀугьунеб буго 28 800–130 000 хвел.[8][7] 2010 соналде бугеб ахӀвал-хӀалалда рекъон гьеб пандемия хӀисабалда классификатинабун бугониги, хайиразул цӀикӀкӀараб мартабат бугел пачалихъазда гьеб дандчӀвала къанагӀат.[8] ГӀемерисел унтула лъимал.[8][13] Къавуда данчӀвала эпидемия багъари гӀадинги, кидаго букӀунеб гӀадинги цо хасал икълимазда.[8] Кидаго риск бугел районаз гъорлӀе рачуна Африка ва Жанубиябгин Бакъбаккул Азия.[8] Унтаразда гьоркьоб хвеялъул риск букӀуна 5%-алдаса дагь, амма гьеб бахине бегьула 50%-алдеги.[8] Сахлъизариялде рес щвечӀолъиялъул хӀасилалда хвеялъул мартабат дагьабги цӀикӀкӀуна.[8] Къавуда рехсей дандчӀвалеб буго н. щ. V гӀасруялдаго, санскрит мацӀалда.[5] Ингилисалда Джон Сновица 1849 ва 1854 соназда гьоркьоб холераялъул цӀех-рехел гьабиялъ эпидемиологиялъул рахъалда кӀвар бугел цебетӀелал лӀугьана.[5][14] Ахирисеб 200 соналда жаниб лӀугьана анкьго цӀикӀкӀараб унти багъарин хвеязул къадар миллионазда букӀараб.[15]
ГӀаламатал ва симптомал
[хисизабизе | код хисизабизе]ГӀилла
[хисизабизе | код хисизабизе]Бахин
[хисизабизе | код хисизабизе]Хехбоси
[хисизабизе | код хисизабизе]Механизм
[хисизабизе | код хисизабизе]Генетикияб структура
[хисизабизе | код хисизабизе]Антибиотиказдехун щулачӀей
[хисизабизе | код хисизабизе]Диагностика
[хисизабизе | код хисизабизе]Профилактика
[хисизабизе | код хисизабизе]Лъим, санитация, гьигиена
[хисизабизе | код хисизабизе]Халкквей
[хисизабизе | код хисизабизе]Вакцинация
[хисизабизе | код хисизабизе]Салил фильтрация
[хисизабизе | код хисизабизе]Сахлъизаби
[хисизабизе | код хисизабизе]Лъамалъиял
[хисизабизе | код хисизабизе]Электролитал
[хисизабизе | код хисизабизе]Антибиотикал
[хисизабизе | код хисизабизе]Тутия хӀалтӀизаби
[хисизабизе | код хисизабизе]Прогноз
[хисизабизе | код хисизабизе]Эпидемиология
[хисизабизе | код хисизабизе]Багъариналъул тарих
[хисизабизе | код хисизабизе]ЦӀех-рехел
[хисизабизе | код хисизабизе]Глобалияб стратегия
[хисизабизе | код хисизабизе]ЖамгӀият ва маданият
[хисизабизе | код хисизабизе]СахлъицӀуниялъул рахъалъул сиясат
[хисизабизе | код хисизабизе]КӀварккарал лӀугьенал
[хисизабизе | код хисизабизе]Популарияб маданияталда
[хисизабизе | код хисизабизе]Пачалихъазул мисал
[хисизабизе | код хисизабизе]Замбия
[хисизабизе | код хисизабизе]Гьиндустан
[хисизабизе | код хисизабизе]Конгоялъул Демократияб Республика
[хисизабизе | код хисизабизе]Баянкьелал
[хисизабизе | код хисизабизе]РегӀелал
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег
<ref>; мурад баян гьабун хъвалебtextbook-лъе текст бихьизабун гьечІо - ^ a b c d e f g h i j Цитатинабиялъул гъалатӀ: Мекъаб тег
<ref>; мурад баян гьабун хъвалебWHO2010-лъе текст бихьизабун гьечІо - ^ a b c d e "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация оригиналалдаса 20 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ a b Finkelstein, Richard A. (1996). "Cholera, Vibrio cholerae O1 and O139, and Other Pathogenic Vibrios". Гъоркь: Baron, Samuel (ред.). Medical Microbiology (4th ред.). University of Texas Medical Branch at Galveston. ISBN 978-0-9631172-1-2. PMID 21413330. Халип:NCBIBook2.
- ^ a b c d e Harris JB, LaRocque RC, Qadri F, Ryan ET, Calderwood SB (June 2012). "Cholera". Lancet. 379 (9835): 2466–2476. doi:10.1016/s0140-6736(12)60436-x. PMC 3761070. PMID 22748592.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ^ a b "Cholera – Vibrio cholerae infection Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация оригиналалдаса 11 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ a b Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; ва цгл. (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r "Cholera vaccines: WHO position paper" (PDF). Weekly Epidemiological Record. 85 (13): 117–28. March 2010. PMID 20349546. Архивация (PDF) оригиналалдаса April 13, 2015.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=ва|archive-date=(help) - ^ Bailey D (2011). Cholera (1st ред.). New York: Rosen Pub. гь. 7. ISBN 978-1-4358-9437-2. Архивация оригиналалдаса 2016-12-03.
- ^ a b "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация оригиналалдаса 20 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ "Sources of Infection & Risk Factors". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация оригиналалдаса 12 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ "Diagnosis and Detection". Centers for Disease Control and Prevention. February 10, 2015. Архивация оригиналалдаса 15 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ "Cholera – Vibrio cholerae infection". Centers for Disease Control and Prevention. October 27, 2014. Архивация оригиналалдаса 17 March 2015. Щвей 17 March 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, ва|archive-date=(help) - ^ Timmreck TC (2002). An introduction to epidemiology (3. ред.). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. гь. 77. ISBN 978-0-7637-0060-7. Архивация оригиналалдаса 2016-12-03.
- ^ Cholera's seven pandemics, CBC (9 May 2008).
ТӀадеги цӀалиялъе
[хисизабизе | код хисизабизе]- Arnold, David (1986). "Cholera and Colonialism in British India". Past & Present. 113 (113): 118–151. doi:10.1093/past/113.1.118. JSTOR 650982. PMID 11617906.
- Azizi, MH; Azizi, F (January 2010). "History of Cholera Outbreaks in Iran during the 19th and 20th Centuries". Middle East Journal of Digestive Diseases. 2 (1): 51–55. PMC 4154910. PMID 25197514.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - Bilson, Geoffrey. A Darkened House: Cholera in Nineteenth-Century Canada (U of Toronto Press, 1980).
- Cooper, Donald B. (1986). "The New 'Black Death': Cholera in Brazil, 1855-1856". Social Science History. 10 (4): 467–488. doi:10.2307/1171027. JSTOR 1171027. PMID 11618140.
- Echenberg, Myron (2011). Africa in the Time of Cholera: A History of Pandemics from 1817 to the Present. ISBN 978-0-521-18820-3.
- Evans, Richard J. (1988). "Epidemics and Revolutions: Cholera in Nineteenth-Century Europe". Past & Present. 120 (120): 123–146. doi:10.1093/past/120.1.123. JSTOR 650924. PMID 11617908.
- Evans, Richard J. (2005). Death in Hamburg: Society and Politics in the Cholera Years. ISBN 978-0-14-303636-4.
- Gilbert, Pamela K. Cholera and Nation: Doctoring the Social Body in Victorian England" (SUNY Press, 2008).
- Hamlin, Christopher (2009). Cholera: The Biography. Oxford University Press.
- Huber, Valeska (November 2020). "Pandemics and the politics of difference: rewriting the history of internationalism through nineteenth-century cholera". Journal of Global History. 15 (3): 394–407. doi:10.1017/S1740022820000236. S2CID 228940685.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - Huber, Valeska (June 2006). "THE UNIFICATION OF THE GLOBE BY DISEASE? THE INTERNATIONAL SANITARY CONFERENCES ON CHOLERA, 1851–1894". The Historical Journal. 49 (2): 453–476. doi:10.1017/S0018246X06005280. S2CID 162994263.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - Jenson, Deborah; Szabo, Victoria (November 2011). "Cholera in Haiti and Other Caribbean Regions, 19th Century". Emerging Infectious Diseases. 17 (11): 2130–2135. doi:10.3201/eid1711.110958. PMC 3310590. PMID 22099117.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - Kotar, S. L.; Gessler, J. E. (2014). Cholera: A Worldwide History. ISBN 978-0-7864-7242-0.
- Kudlick, Catherine Jean (1996). Cholera in Post-Revolutionary Paris: A Cultural History. Berkeley: University of California Press.
- Legros, Dominique (15 October 2018). "Global Cholera Epidemiology: Opportunities to Reduce the Burden of Cholera by 2030". The Journal of Infectious Diseases. 218 (suppl_3): S137–S140. doi:10.1093/infdis/jiy486. PMC 6207143. PMID 30184102.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help) - Mukharji, Projit Bihari (2012). "The 'Cholera Cloud' in the Nineteenth-Century 'British World': History of an Object-Without-an-Essence". Bulletin of the History of Medicine. 86 (3): 303–332. doi:10.1353/bhm.2012.0050. JSTOR 26305866. PMID 23241908. S2CID 207267413. Халип:INIST Халип:Project MUSE.
- Rosenberg, Charles E. (1987). The Cholera Years: The United States in 1832, 1849, and 1866. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72677-9.
- Roth, Mitchel (1997). "Cholera, Community, and Public Health in Gold Rush Sacramento and San Francisco". Pacific Historical Review. 66 (4): 527–551. doi:10.2307/3642236. JSTOR 3642236.
- Snowden, Frank M. Naples in the Time of Cholera, 1884-1911 (Cambridge UP, 1995).
- Vinten-Johansen, Peter, ed. Investigating Cholera in Broad Street: A History in Documents (Broadview Press, 2020). regarding 1850s in England.
- Vinten-Johansen, Peter, et al. Cholera, chloroform, and the science of medicine: a life of John Snow (2003).
КъватӀисел регӀелал
[хисизабизе | код хисизабизе]
- Prevention and control of cholera outbreaks: WHO policy and recommendations
- Cholera—World Health Organization
- Cholera – Vibrio cholerae infection—Centers for Disease Control and Prevention
- Халип:Cite EB1911
Халип:Medical condition classification and resources Халип:Холера Халип:Мискинлъиялъул унтаби Халип:Бактериалиял унтаби
| General | |
|---|---|
| National libraries | |
| Other | |
- Страницы с ошибками в примечаниях
- Страницы, использующие расширение JsonConfig
- Википедия:Мекъаб оформление гьарурал сноскабигун гьумерал
- CS1 errors: dates
- Pages using infobox medical condition with unknown parameters
- Макъалаби Ancient Greek (to 1453)-мацӀаб текстгун
- Articles with GND identifiers
- Pages with red-linked authority control categories
- Articles with BNF identifiers
- Articles with LCCN identifiers
- Articles with NDL identifiers
- Articles with NKC identifiers
- Articles with HDS identifiers
- Articles with NARA identifiers
- Къавуда
- Диарея
- Квеналдаса рахунел унтаби
- Гастроинтестиналияб тракталъул гӀунгутӀел
- Интестиналиял инфекциониял унтаби
- КӀочарал тропикиял унтаби
- Тропикиял унтаби
- Эпидемия
- Пандемия
- Wikipedia medicine articles ready to translate
- Wikipedia emergency medicine articles ready to translate
- Санитация
- Лъедаса рахунел унтаби
- Вакцинадалъун нахъчӀвалел унтаби