Къавуда

РегӀелал хисизаризе
Википедия — эркенаб энциклопедия сайталдасан материал
Къавуда ☣
Цогидал цӀарал Холера, азиялъулаб холера, эпидемикияб холера[1]
Cholera bacteria SEM.jpg
Холераялъул вибрион электронияб микроскопалъукь
Специаллъи Инфекционияб унти
MeSH D002771
Симптомал ГӀемераб къадар лъимхӀалаб диареялъул, лагӀиялъул, чччорбазул спазмазул[2][3]
Унти цӀикӀкӀин Дегьидротация, электролитияб дисбаланс[2]
ГӀадатаб байбихьи 2 сагӀаталдаса 5 къоялде инфектиналдаса хадуб[3]
Дурация Чанго къо[2]
ГӀилла Холераялъул вибрионал фекал-аралияб нухалдалъун тӀиритӀи[2][4]
Рискалъул факторал Квешаб санитация, бацӀцӀадаб гьекъолеб лъел гӀунгутӀи, мискинлъи[2]
Диагностикияб метод Стулалъул тест[2]
Профилактика Санитация лъикӀлъи, бацӀцӀадаб лъим, кверал чури, холераялде данде вакцинаби[2][5]
Сахлъизаби Пероралияб регьидратационияб терапия, тутиялъул суплементация, интравенозияб лъамалъиял, антибиотикал[2][6]
ХӀаллъи 3–5 миллион чи лъагӀалида[2]
Хвелал 28,800 (2015)[7]
Классификация
УХК-11 1A00
УХК-10 Халип:ICD10
УХК-10-КМ A00, A00.0, A00.9 и A00.1
УХК-9 001001
УХК-9-КМ Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 294: attempt to call field 'list_ref' (a nil value).
OMIM 166600
DiseasesDB 2546
MedlinePlus 000303
eMedicine med/351 

Къавуда ялъуни Холера (н.-грек χολή «ццин» ва ῥέω «чвахула» рагӀабаздаса) — Vibrio cholerae абруб бактериялъул цо-цо штаммаз лӀугьинабулеб тӀеренбакьалъул загьаб, антропонозияб инфекционияб унти.[4][3] Симптомал батӀайиса хис-хисизе бегьула тӀубанго гьечӀолъиялдаса гьоркьохъеб ва захӀматаб формаялде.[3] Классикияб симптом буго лъимхӀалаб диареялъул цӀикӀкӀараб къадар, жиб чанго къоялъ букӀунеб.[2] Гьединго рукӀине бегьула лагӀи ва ччорбазул спазм.[3] Диарея букӀине бегьула цӀакъ къуватаб, жиндица чанго сагӀаталда жаниб черхалъул иш цӀикӀкӀараб лъадакълъиялдеги электролитазул дисбалансалдеги ккезабулеб.[8] Гьелдалъун лӀугьине бегьула берал жанире рорт-рорти, тӀомалъул цӀорой, гьелъул эластиклъи гӀодобеккей, кверазда ва хӀатӀазда рукӀкӀ-рукӀкӀинал.[5] Лъадакълъи букӀине бегьула гӀиллалъун тӀом хъахӀиллъиялъеги.[9] Симптомал байбихьула кӀиго инфектун кӀиго сагӀаталдаса щуго къоялде щун заманалда жанир.[10]

Къавуда бахинабулаб холараялъул вибрионалъул цо-цо штаммаз, цо-цо тайпабаз лӀугьинабизе бегьула дагьабги захӀматаб унти, цогиязде дандеккун.[8] Аслияб къагӀидаялъ гьеб тӀибитӀула лъикӀал гурел лъедасаги кванидасаги, жал гъорлӀ бактериял ругел инсанасул фекалияз гъизинарурал.[8] РелъинаричӀел ралъдал продуктал ккола унтӀи тӀибитӀизаялъул иццлъун.[11] ГӀадамал ккола цохӀо жал рукӀин лъалел бактериязул белегьанлъун.[8] Унтиялъул рискалъул факторазде гъорлӀе ккола квешаб санитация, гӀезегӀан бацӀадаб гьечӀеб гьекъолеб лъим ва мискинлъи.[8] Холераялъе диагностика гьабула стулалъул тесталдалъун.[8] Хехаб кващалъул тестги жола, амма гьеб гьедигӀан мухӀканаб гьечӀо.[12]

Холераялде данде профилактикалъул методаз гъорлӀе рачуна санитация лъикӀлъиабиги бацӀцӀадаб лъеде рес щвейги.[5] Жал пероралго гъорлӀе риччалел холераялде данде вакцинабаз гӀураб къадаралда цӀунула гӀ.-ш. анлӀго моцӀица.[8] Гьезул буго тӀадеги тӀокӀлъи: жиб E. coli бактериялъ лӀугьинабулеб диареялдасаги цӀунула.[8] Сах гьабиялъул аслияб метод буго пероралияб регьидротационияб терапия — лъамалъи хиси дагьалъ гьуинал яги цӀамгӀалал рилъунжалаздалъун.[8] ЛъикӀаллъун ккола пиринчӀалъул лъим.[8] Тутия тӀадежубай лъикӀаблъун буго лъималазе.[6] ЦӀакъго захӀматаб хӀал бугони къваригӀине бегьула Рингерил лактат гӀадал интравенозиял лъамалъиял, антибиотикалги рукӀине бегьула пайдаяллъун.[8] Кинаб антибиотикалде сенситивияб холера бугебали лъазабиялъул тесталъ кумек гьабизе бегьула дару тӀаса бищизе.[10]

Халера, кьураб къиматалда рекъон, сабаблъун тӀолго дунялалда лъагӀалида жанив унтулев вуго 3–5 миилион чи, гьелъул гӀиллаялда лӀугьунеб буго 28 800–130 000 хвел.[8][7] 2010 соналде бугеб ахӀвал-хӀалалда рекъон гьеб пандемия хӀисабалда классификатинабун бугониги, хайиразул цӀикӀкӀараб мартабат бугел пачалихъазда гьеб дандчӀвала къанагӀат.[8] ГӀемерисел унтула лъимал.[8][13] Къавуда данчӀвала эпидемия багъари гӀадинги, кидаго букӀунеб гӀадинги цо хасал икълимазда.[8] Кидаго риск бугел районаз гъорлӀе рачуна Африка ва Жанубиябгин Бакъбаккул Азия.[8] Унтаразда гьоркьоб хвеялъул риск букӀуна 5%-алдаса дагь, амма гьеб бахине бегьула 50%-алдеги.[8] Сахлъизариялде рес щвечӀолъиялъул хӀасилалда хвеялъул мартабат дагьабги цӀикӀкӀуна.[8] Къавуда рехсей дандчӀвалеб буго н. щ. V гӀасруялдаго, санскрит мацӀалда.[5] Ингилисалда Джон Сновица 1849 ва 1854 соназда гьоркьоб холераялъул цӀех-рехел гьабиялъ эпидемиологиялъул рахъалда кӀвар бугел цебетӀелал лӀугьана.[5][14] Ахирисеб 200 соналда жаниб лӀугьана анкьго цӀикӀкӀараб унти багъарин хвеязул къадар миллионазда букӀараб.[15]

ГӀаламатал ва симптомал[хисизабизе | код хисизабизе]

ГӀилла[хисизабизе | код хисизабизе]

Бахин[хисизабизе | код хисизабизе]

Хехбоси[хисизабизе | код хисизабизе]

Механизм[хисизабизе | код хисизабизе]

Генетикияб структура[хисизабизе | код хисизабизе]

Антибиотиказдехун щулачӀей[хисизабизе | код хисизабизе]

Диагностика[хисизабизе | код хисизабизе]

Профилактика[хисизабизе | код хисизабизе]

Лъим, санитация, гьигиена[хисизабизе | код хисизабизе]

Халкквей[хисизабизе | код хисизабизе]

Вакцинация[хисизабизе | код хисизабизе]

Салил фильтрация[хисизабизе | код хисизабизе]

Сахлъизаби[хисизабизе | код хисизабизе]

Лъамалъиял[хисизабизе | код хисизабизе]

Электролитал[хисизабизе | код хисизабизе]

Антибиотикал[хисизабизе | код хисизабизе]

Тутия хӀалтӀизаби[хисизабизе | код хисизабизе]

Прогноз[хисизабизе | код хисизабизе]

Эпидемиология[хисизабизе | код хисизабизе]

Багъариналъул тарих[хисизабизе | код хисизабизе]

ЦӀех-рехел[хисизабизе | код хисизабизе]

Глобалияб стратегия[хисизабизе | код хисизабизе]

ЖамгӀият ва маданият[хисизабизе | код хисизабизе]

СахлъицӀуниялъул рахъалъул сиясат[хисизабизе | код хисизабизе]

КӀварккарал лӀугьенал[хисизабизе | код хисизабизе]

Популарияб маданияталда[хисизабизе | код хисизабизе]

Пачалихъазул мисал[хисизабизе | код хисизабизе]

Замбия[хисизабизе | код хисизабизе]

Гьиндустан[хисизабизе | код хисизабизе]

Конгоялъул Демократияб Республика[хисизабизе | код хисизабизе]

Баянкьелал[хисизабизе | код хисизабизе]

РегӀелал[хисизабизе | код хисизабизе]

  1. ↑ Цитатинабиялъул гъалатӀ:Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб textbook -лъе текст бихьизабун гьечІо
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Цитатинабиялъул гъалатӀ:Мекъаб тег <ref>; мурад баян гьабун хъвалеб WHO2010 -лъе текст бихьизабун гьечІо
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация: 20 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  4. ↑ 4,0 4,1 Finkelstein, Richard A. (1996). "Cholera, Vibrio cholerae O1 and O139, and Other Pathogenic Vibrios". бакӀ: Baron, Samuel (бч.). Medical Microbiology (4th б.). University of Texas Medical Branch at Galveston. ISBN 978-0-9631172-1-2. PMID 21413330. Халип:NCBIBook2.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 (June 2012) «Cholera». Lancet 379 (9835): 2466–2476. doi:10.1016/s0140-6736(12)60436-x. PMID 22748592.
  6. ↑ 6,0 6,1 "Cholera – Vibrio cholerae infection Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация: 11 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  7. ↑ 7,0 7,1 (October 2016) «Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015». Lancet 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMID 27733281.
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 (March 2010) «Cholera vaccines: WHO position paper». Weekly Epidemiological Record 85 (13): 117–28. PMID 20349546.
  9. ↑ Bailey, Diane (2011). Cholera (1st б.). New York: Rosen Pub. гь. 7. ISBN 978-1-4358-9437-2. Архивация: 2016-12-03. Unknown parameter |name-list-style= ignored (кумек)
  10. ↑ 10,0 10,1 "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. January 6, 2015. Архивация: 20 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  11. ↑ "Sources of Infection & Risk Factors". Centers for Disease Control and Prevention. November 7, 2014. Архивация: 12 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  12. ↑ "Diagnosis and Detection". Centers for Disease Control and Prevention. February 10, 2015. Архивация: 15 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  13. ↑ "Cholera – Vibrio cholerae infection". Centers for Disease Control and Prevention. October 27, 2014. Архивация: 17 March 2015. Боси: 17 March 2015. Check date values in: |access-date=, |date=, |archive-date= (кумек)
  14. ↑ Timmreck, Thomas C. (2002). An introduction to epidemiology (3. б.). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. гь. 77. ISBN 978-0-7637-0060-7. Архивация: 2016-12-03. Unknown parameter |name-list-style= ignored (кумек)
  15. ↑ Cholera's seven pandemics, CBC (9 May 2008).

ТӀадеги цӀалиялъе[хисизабизе | код хисизабизе]

  • (1986) «Cholera and Colonialism in British India». Past & Present 113 (113): 118–151. doi:10.1093/past/113.1.118. PMID 11617906.
  • (January 2010) «History of Cholera Outbreaks in Iran during the 19th and 20th Centuries». Middle East Journal of Digestive Diseases 2 (1): 51–55. PMID 25197514.
  • Bilson, Geoffrey. A Darkened House: Cholera in Nineteenth-Century Canada (U of Toronto Press, 1980).
  • (1986) «The New 'Black Death': Cholera in Brazil, 1855-1856». Social Science History 10 (4): 467–488. doi:10.2307/1171027. PMID 11618140.
  • Echenberg, Myron (2011). Africa in the Time of Cholera: A History of Pandemics from 1817 to the Present. ISBN 978-0-521-18820-3.
  • (1988) «Epidemics and Revolutions: Cholera in Nineteenth-Century Europe». Past & Present 120 (120): 123–146. doi:10.1093/past/120.1.123. PMID 11617908.
  • Evans, Richard J. (2005). Death in Hamburg: Society and Politics in the Cholera Years. ISBN 978-0-14-303636-4.
  • Gilbert, Pamela K. Cholera and Nation: Doctoring the Social Body in Victorian England" (SUNY Press, 2008).
  • Hamlin, Christopher (2009). Cholera: The Biography. Oxford University Press.
  • (November 2020) «Pandemics and the politics of difference: rewriting the history of internationalism through nineteenth-century cholera». Journal of Global History 15 (3): 394–407. doi:10.1017/S1740022820000236.
  • (June 2006) «THE UNIFICATION OF THE GLOBE BY DISEASE? THE INTERNATIONAL SANITARY CONFERENCES ON CHOLERA, 1851–1894». The Historical Journal 49 (2): 453–476. doi:10.1017/S0018246X06005280.
  • (November 2011) «Cholera in Haiti and Other Caribbean Regions, 19th Century». Emerging Infectious Diseases 17 (11): 2130–2135. doi:10.3201/eid1711.110958. PMID 22099117.
  • Kotar, S. L.; Gessler, J. E. (2014). Cholera: A Worldwide History. ISBN 978-0-7864-7242-0.
  • Kudlick, Catherine Jean (1996). Cholera in Post-Revolutionary Paris: A Cultural History. Berkeley: University of California Press.
  • (15 October 2018) «Global Cholera Epidemiology: Opportunities to Reduce the Burden of Cholera by 2030». The Journal of Infectious Diseases 218 (suppl_3): S137–S140. doi:10.1093/infdis/jiy486. PMID 30184102.
  • (2012) «The 'Cholera Cloud' in the Nineteenth-Century 'British World': History of an Object-Without-an-Essence». Bulletin of the History of Medicine 86 (3): 303–332. doi:10.1353/bhm.2012.0050. PMID 23241908. Халип:INIST Халип:Project MUSE.
  • Rosenberg, Charles E. (1987). The Cholera Years: The United States in 1832, 1849, and 1866. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72677-9.
  • (1997) «Cholera, Community, and Public Health in Gold Rush Sacramento and San Francisco». Pacific Historical Review 66 (4): 527–551. doi:10.2307/3642236.
  • Snowden, Frank M. Naples in the Time of Cholera, 1884-1911 (Cambridge UP, 1995).
  • Vinten-Johansen, Peter, ed. Investigating Cholera in Broad Street: A History in Documents (Broadview Press, 2020). regarding 1850s in England.
  • Vinten-Johansen, Peter, et al. Cholera, chloroform, and the science of medicine: a life of John Snow (2003).

КъватӀисел регӀелал[хисизабизе | код хисизабизе]

Викимедиялда буго Холера темаялда хурхараб медиа.

Халип:Wiktionary

Халип:Medical condition classification and resources Халип:Холера Халип:Мискинлъиялъул унтаби Халип:Бактериалиял унтаби

Босараб бакӀ — «https://av.wikipedia.org/w/index.php?title=Къавуда&oldid=84256»