Египеталъул президентазул сияхӀ
Халип:Египеталъул сиясат Египеталъул президентасул хъулухъ гӀуцӀун буго 1953 соналъ. Президент ккола Египеталъул пачалихъалъул бетӀерги, Египеталъул яргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанав бетӀерав цевехъанги. ГьабсагӀат президентлъун вуго ГӀабдульфаттахӀ ас-Сиси, жинца улкаялъе нухмалъи хӀакъикъаталги 2013 соналъул пачалихъияб инкъилабалдаса ва официалго жив 2014 соналъ вищарав.
ГӀаммаб информация
[хисизабизе | код хисизабизе]Египеталъул тӀоцевесев президентлъун вукӀана МухӀаммад Наджиб, жив 1952 соналъ Египеталда революция гьабурал эркенал офицерзабазул багъа-бачариялъул церехъабазул цояв, ва президентлъиялде лъугьарав 1953 соналъул 18 июналда, Египет жумгьуриятлъун лъазабураб къоялъ. Гьелдаса нахъе президентлъи гьабуна щуго чияс: Джамал ГӀабдуннасирица, Анвар ас-Садатица, ХӀусни Мубаракица, МухӀаммад Мурсица ва ГӀабдульфаттахӀ ас-Сисица. ТӀаде жоялъе, Суфи Абу ТӀалиб президент хӀисабалда хъулухъалда вукӀана Садат чӀваялдаги гьесда хадусев вищиялдаги гьоркьов, ГӀадли Мансур президент хӀисабалда вукӀана 2013 соналъул пачалихъияб инкъилабалда президент Мурси тӀасареххун хадув.
Революциялдаса хадув, 2011 соналъул 11 февралалда[1] ХӀусни Мубарак хъулухъалдаса гӀодов чӀчӀедал, хъулухъ хутӀун букӀана вакантияблъун, пачалихъалъул бетӀерасул ва хӀукуматалъул бетӀерасул ишал тӀуралев вукӀана яргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанаб мажлисалъул вакиль, фельмаршал МухӀаммад ХӀусейн Тантави[2].
МухӀаммад Мурси хъулухъалде лъугьана 2012 соналъул 30 июналъ, 23–24 маялъ ва 16–17 июналъ рукӀарал президентасул рищиязда жив вищун хадув[3]. Гьев тӀасареххана 2013 соналъул 3 июлалъ Египеталъул яргъидгӀуцӀарал къуватаз, пачалихъияб инкъилабалъул хӀасилалда, гьев тӀасареххияле гӀоло рукӀарал массивиял протестаздаса хадув[4]. Мурси хисун президент хӀисабалда вачӀана ГӀадли Мансур, Египеталъул ТӀадегӀанаб конституционалияб махӀкамаялъул бетӀер. ГӀадли Мансурица гьа бана ТӀадегӀанаб конституционалияб махӀкамаялда цебе 2013 соналъул 4 июлалда[5].
ГьабсагӀа вугев президент ас-Сиси хъулухъалде лъугьана 2014 соналъул 8 июлалъ, 26–28 маялда рукӀарал президентасул рищиязда бергьун хадув[6]. Гьев кӀиабизеги вищана 2018 соналъул 26–28 марталда рукӀарал рищиязда[7].
Хъулухъккуразул сияхӀ
[хисизабизе | код хисизабизе]| № | Сурат | ЦӀар
(гьави–хвей) |
Вищи | Хъулухъалъул заман | Сиясияб партия | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Хъулухъалде лъугьин | Хъулухъ тей | Хъулухъ бараб заман | |||||
.svg){kind=small} Египеталъул ГӀараб Жумгьурият .svg){kind=small}
(18 июнь,1953 – 22 февраль,1958) | |||||||
| 1 | 
|
МухӀаммад Наджиб محمد نجيب (1901–1984) |
— | 18 июнь, 1953 | 14 ноябрь, 1954
(хъулухъалдаса гӀодов чӀчӀана) |
1 year, 149 days | Рагъулаб / Эркенлъиялъул митинг |
| — | 
|
Революционияб командирлъиялъул мажлисалъул Вакил: полковник Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970) |
— | 14 ноябрь, 1954 | 23 июнь, 1956 | 1 year, 222 days | Рагъулаб |
| 2 |
|
Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970) |
1956 | 23 июнь, 1956 | 22 февраль, 1958 | 1 year, 244 days | Миллияб цолъел |
.svg){kind=small} Цолъараб ГӀараб Жумгьурият .svg){kind=small}
(22 февраль, 1958 – 2 сентябрь, 1971) | |||||||
| 2 |
|
Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970) |
1958 1965 |
22 февраль,1958 | 28 сентябрь, 1970
(хвана) |
12 years, 218 days | Миллияб цолъел (1962 соналде щвезегӀан) |
| ГӀараб социалистияб цолъел | |||||||
| 3 | 
|
Анвар ас-Садат أنور السادات (1918–1981) |
– | 28 сентябрь,1970 | 15 октябрь, 1970 | 17 days | ГӀараб социалистияб цолъел |
| 1970 | 15 октябрь, 1970 | 2 сентябрь, 1971 | 322 days | ||||
 Египеталъул ГӀараб Жумгьурият .svg){kind=small}
(2 сентябрь, 1971 – гьанжеги) | |||||||
| 3 |
|
Анвар ас-Садат أنور السادات (1918–1981) |
1976 | 2 сентябрь,1971 | 6 октябрь, 1981
(чӀвана) |
11 years, 8 days | ГӀараб социалистияб цолъел
(1978 соналде щвезегӀан) |
| Националиябгин демократияб партия | |||||||
| — | 
|
Суфи Абу ТӀалиб صوفى أبو طالب (1925–2008) Хъулхъал тӀуралев |
— | 6 октябрь, 1981 | 14 октябрь,1981 | 8 days | Националиябгин демократияб партия |
| 4 | 
|
ХӀусни Мубарак حسنى مبارك (1928–2020) |
1981 1987 1993 1999 2005 |
14 октябрь,1981 | 11 февраль, 2011 | 29 years, 120 days | Националиябгин демократияб партия |
| — | 
|
ЯргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанаб мажлис Вакил:Фельдмаршал МухӀаммад ХӀусейн Тантави محمد حسين طنطاوي (1935-2021) |
— | 11 февраль, 2011 | 30 июнь, 2012 | 1 year, 140 days | Рагъулаб |
| 5 | 
|
МухӀаммад Мурси محمد مرسي (1951–2019) |
2012 | 30 июнь, 2012 | 3 июль, 2013 | 1 year, 3 days | Эркенлъиялъул ва гӀадиллъиялъул партия |
| — | 
|
ГӀадли Мансур عدلي منصور (гьавуна 1945) Заманалъ тарав |
— | 4 июль, 2013 | 8 июль, 2014 | 339 days | ЧӀиядавачӀев |
| 6 | .jpg)
|
ГІабдульфаттахІ ас-Сиси عبد الفتاح السيسى (гьавуна 1954) |
2014 2018 |
8 июнь, 2014 | ГьабсагӀат вугев[a] | 10 years, 147 days | ЧӀиядавачӀев |
Заманмухъ
[хисизабизе | код хисизабизе]
Балагье гьединго
[хисизабизе | код хисизабизе]- Египеталъул пачалихъалъул бутІрузул сияхІ, 1805 соналдаса нахъе Египеталъул пачалихъалъул рукІарал бутІрузул тІубараб сияхІ.
- Египеталъул президент
- Египеталъул президентазул сияхІ хъулухъалъул заманалда рекъон
- Египеталъул вице-президент
- Египеталъул премьер-министр
- Вакилзабазул мажлисалъул спикер (Египет)
ХІужжаби
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ ГІабдульфаттахІ ас-Сисил мандат лъугІула 2022 соналъул 8 июналда.
Баянал
[хисизабизе | код хисизабизе]Цитатаби
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ McGreal, Chris. Hosni Mubarak resigns – and Egypt celebrates a new dawn, The Guardian (11 February 2011).
- ^ Egypt Trades Torture Supervisor for 'Mubarak's Poodle'? ABC News, 11 February 2011
- ^ "Muslim Brotherhood candidate Morsi wins Egyptian presidential election". Fox News.com. Щвей 24 June 2012.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help) - ^ Coup topples Egypt's Morsy; supporters reportedly rounded up - CNN.com. Edition.cnn.com. Retrieved on 14 August 2013.
- ^ "Adly Mansour Sworn in As Egypt's Interim President". Associated Press. 4 July 2013. Щвей 4 July 2013.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=ва|date=(help) - ^ "El-Sisi wins Egypt's presidential race with 96.91%". English.Ahram.org. Ahram Online. Щвей 3 June 2014.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help) - ^ "Abdel-Fattah al-Sisi wins a second term in Egypt". The Economist. 30 March 2018.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help)
Иццал
[хисизабизе | код хисизабизе]- El-Gawady, Mohamed (1986). Cabinets during period of Revolution.
- Hafez, Salah (2001). Democracy Shock.
| ||
Курсив: хъулухъ тІубалев яги заманалъ тарав президент | ||