Гьигьалъа ХӀажимухӀамад ХӀусейнияв

Гьигьалъа ХӀажимухӀамад ХӀусейнияв

Гьигьалъа ХIажимухIамад ХIусейнияв (1835 - 1935)

АнцIила ичIабилеб гIасруялъул ахиралда, ва къоабилелъул авалалда МагIарулазда дин исламалъул балъголъаби мухIканго, камилго, гIатIидго лъазариялда, халкъалъе мустахIикъаб рухIаният ва жамгIиябгун напсияб тарбия кьеялда тIад машгъуллъун, ракI бацIцIадго, кIудияб пайдаяб хIасилалдалъун хIалтIулев вукIарав гIалимчи, динияв хIаракатчи, шагIир, таржумачи, катиб ккола Гьигьалъа ГъазимухIаммадил вас ХIажимухIаммад ХIусейнияв.

Цо къарну гIумруялъул нахъа тана гьес 1835 соналъ гьавурав гьев хвана 1935 соналъ. Сверухъ ругел росабалъ гьев лъалаан МухIамаддибир абураб цIаралда гъоркь. Диниял ва шигIриял асаразда хадуб гьес хъван батула цин Гьигьалъа ГъазимухIаммадил вас МухIаммадин, цин Агъвалиса ХIусейнияв МухIаммадилан.

Гьелъин цо-цоязда гьел асарал хъварал чагIи батIи-батIиял ругиланги кколеб. МухIамад хIакъикъаталда гьавуна ва гIуна Гьигьалъ росулъ. Хьизан гьабун санал индал гьев жиндирго инсул букIараб ахикье Агъваливе вахъуна, гьениб минаги бан, магIишат гьабизе лъугьуна. Гьенив гьев хунги вуго, вукъунги вуго. Агъвали росдал авалалда буго гьесул хобалда тIад гьабураб, бусурбабаз зиярат гьабулеб хIужраги.

Жиндирго цIаралда ХIусейинияв абун тIаде жубаялъе гIилла ккола, гьесие жив МухIаммад аварагасул (с.т.гI.в.) яс ФатIиматил вас ХIусейнил кьибилалъул вукIин загьир гьабизе бокьи, ай жив сайидазул вукIин. ХIакъикъаталда гьеб гьединги букIун буго. Гьигьалъ росулъа гIолохъанав гIелмияв хIалтIухъан Шамхалдибир ГIисаевасул баяназда рекъон, гьесин абуни кьочIчIое босун буго Шамил имамасул дурц ГIабдурахIманил вас Шамилица гIуцIараб жиндир тухумалъул силсилат. 1721 соналъ Гъазигъумекдерил хан квер гьечIев Сурхайица лезгиназул Курах росулъ къадилъун тIамун вуго Мазамма абурав чи. Гьесул вас, гъумекиса тIарикъаталъул устар Джамалудинил вацгIал, ГъазимухIаммад Гьигьалъе гочун вуго, анцIила микьабилеб гIасруялъул кIиабилеб бащалъиялда. МухIканал чIванкъотIарал сонал чIезариIзе захIмат буго. Гьелъие гъваридаб цIех-рех къваригIуна, гьеб жеги гьабун гьечIо. ГъазимухIаммад, Жамалудин устарго гIадин, кколев вуго ХIусейнил микьабилеб наслуялъул вакил. Гьеб сиясиялда чIезабун буго.

Шай ГъазимухIаммад жиндирго ватIаналде гочинчIого Гьигьалъе гочарав? Гьеб суалалъе жаваб кьезе захIмат буго. ГIелмуялда. хадув вачIун ватизеги бегьула, гьединал батIи-батIиял миллатазул гIадамал лъай босизе батIияб росулъе гочин доб заманалда тIибитIараб иш букIана. ЧIамалазул жамагIаталда жанир рукIана Хъварщиса Загъаласда цадахъ Дагъистаналда машгьурал гIалимзаби. Гьезухъе цIализе рачIунел рукIун руго, жидерго росулъ лъикIал мугIалимзаби, гIалимзаби ругониги, батIи-батIиял миллатазул вакилзаби.

Кин бугониги ГъазимухIамадил къисмат бухьараб буго Гьигьалъ росдада.