Вабаъ
Вабагъ ☣ | |
---|---|
Цогидал цӀарал | Пестис |
![]() |
|
Yersinia pestis 200× кІодо гьабураб ва флюоресцентияб гІужгун. | |
Специаллъи | Инфекционияб унти |
MeSH | D010930 |
Симптомал | Сири, загІиплъи, бетІер унти[1] |
ГӀадатаб байбихьи | 1–7 къо инфекхиналдаса хадуб[2] |
Тайпаби | Бубонияб вабаъ, септицемияб вабаъ, гьуърузул вабагъ[1] |
ГӀилла | Yersinia pestis[2] |
Диагностикияб метод | Лимфатикиял гІарцІцІазда жаниб, бидулІ, ахтуялъулІ бактерий балагьи[2] |
Профилактика | Вабаъалъул вакцина[2] |
Сахлъизаби | Антибиотикал ва supportive care[2] |
Дару | Гентамицин ва флюороквинолон[3] |
Прогноз | ~10% хвеялъул риск (сахълъизабулеб бугони)[4] |
ХӀаллъи | ~600 хвел лъагІалида жаниб[2] |
Классификация | |
УХК-11 | 1B93 |
УХК-10 | A20 |
УХК-10-КМ | A20 и A20.9 |
УХК-9-КМ | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 294: attempt to call field 'list_ref' (a nil value). |
DiseasesDB | 14226 |
MedlinePlus | 000596 |
eMedicine | med/3381 |
Вабаъ — загьаб инфекционияб унти, жиб карантиниял инфекциязде гъорлӀе кколеб, кутакалда захӀматаб гӀаммаб хӀалалда унеб, леталлъиги борхатаб бахиналъул даражаги цӀикӀкӀараб. Гьеб Yersinia pestis бактериялъ баккизабула.[2] Симптомазде гъорлІ уна сири, загІиплъи ва бетІер унти.[1] ГІемерисеб гьаб байбихьула инфекхиналдса цо–анкьго къойидаса.[2] Вабаъалъул буго лъабго батІияб тайпа, гьезул щибалъ зарал гьабула къаркъалаялъул батІи-батІиял бутІабазе ва загьирлъизарула гьезда рекъарал симптомал. Пневмоникияб вабаъалъ зарал гьабула гьуърузе, лІугьинабула хІухьел цІай захІмалъи, хъегІи ва куаранда унти; бубонияб вабаъалъ заралгъинарула лимфатикиял гарцІцІал, гьел гьорозарун; септицемикияб вабаъалъ заралгъинабула би ва рачине бегьула ххамал чІегІерлъиялде ва хвеялде.[2][1]
Бубонияб ва септицемикияб вабаъ гІемерисеб тІибитІула чІутІуз хІанчІигун яги инфекхарал хІайваназулгун контакт бугони.[1] Пневмоникияб вабаъ гІемерисеб кьола гІадамазда гьоркьоб гьаваялдасан инфекхарал къатІрабигун.[1] Диагноз лъола лимфатикиял гарцІцІазда, бидулІ яги ахтуялъулІ бактерия балагьиялдалъун.[2]
Жидее цІикІкІараб риск бугел гІадамал вакцинхинаризе бегьула.[2] Пневноминикияб вабаъалъ унтарал сахлъизаризе бегьула профилактикиял дарабаздалъун.[2] Инфекхинаби бугони сахлъизариялъе хІалтІизарула антибиотикал ва кумекалъулаб терапия.[2] ГІемериселъ антибиотиказде гъорлІе уна гентамициналъулги фторхинолоналъулги комбинация.[3] Дару-саба гьабигун хвеялъул риск буго гІага-шагарго 10%, гьеб гьечІони — гІага-шагарго 70%.[4]
ТІолго дунялалда щибаб лъагІалида жаниб регистратула вабаъ унтиялъул 600 вакъигІат.[2] Тарихалда жаниб лъала чанго кІудияб эпидемия багъари, гьезда гьоркьоб бищун машгьураб букІана XIV гІасруялда ЧІегІераб хвел, жиндир хІасилалда 50 миллионалдаса цІикІкІун чи хвараб.[2]
РагӀул этимология[хисизабизе | код хисизабизе]
Этимологияб рахъалъ, вабаъ абураб рагӀи буго бачӀараб гӀараб мацӀалъул وَبَاء рагӀудаса. ГӀараб мацӀалда гьеб унтиялъе хӀалтӀизабула вабаъ рагӀул синоним — тӀагӀун (гӀар. طَاعُون); гӀарабалда жибго вабаъ рагӀул магӀна буго унти гуребги, эпидемия абунги.
ГІаламатал ва симптомал[хисизабизе | код хисизабизе]
Бубонияб вабаъ[хисизабизе | код хисизабизе]
Септицемияб вабаъ[хисизабизе | код хисизабизе]
Пневмонияб вабаъ[хисизабизе | код хисизабизе]
ГІилла[хисизабизе | код хисизабизе]
Диагностика[хисизабизе | код хисизабизе]
Профилактика[хисизабизе | код хисизабизе]
Вакцинация[хисизабизе | код хисизабизе]
Хехаб диагностика[хисизабизе | код хисизабизе]
Сахлъизаби[хисизабизе | код хисизабизе]
Эпидемиология[хисизабизе | код хисизабизе]
Биолгияб ярагъ[хисизабизе | код хисизабизе]
Ралагье гьединго[хисизабизе | код хисизабизе]
ХІужжаби[хисизабизе | код хисизабизе]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 "Symptoms Plague". CDC (английский). September 2015. Боси: 8 November 2017. Check date values in:
|access-date=, |date=
(кумек) - ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 "Plague". World Health Organization. October 2017. Боси: 8 November 2017. Check date values in:
|access-date=, |date=
(кумек) - ↑ 3,0 3,1 "Resources for Clinicians Plague". CDC (английский). October 2015. Боси: 8 November 2017. Check date values in:
|access-date=, |date=
(кумек) - ↑ 4,0 4,1 "FAQ Plague". CDC (английский). September 2015. Боси: 8 November 2017. Check date values in:
|access-date=, |date=
(кумек)
ТІадеги цІалиялъе[хисизабизе | код хисизабизе]
- (July 2021) «Antimicrobial Treatment and Prophylaxis of Plague: Recommendations for Naturally Acquired Infections and Bioterrorism Response». MMWR Recomm Rep 70 (3): 1–27. doi:10.15585/mmwr.rr7003a1. PMID 34264565.
КъватІисел регІела[хисизабизе | код хисизабизе]
![]() |
Викимедиялда буго Plague темаялда хурхараб медиа. |
- WHO Health topic
- CDC Plague map world distribution, publications, information on bioterrorism preparedness and response regarding plague
- Symptoms, causes, pictures of bubonic plague
Халип:Bacterial cutaneous infections Халип:Diseases of poverty Халип:Bacterial diseases
- Страницы с ошибками скриптов
- CS1 errors: dates
- CS1 английский-language sources (en)
- Макъалаби цӀар гьечӀел инфобокс-халипалгун
- Вабаъ
- Airborne diseases
- Bacterium-related cutaneous conditions
- Biological weapons
- Epidemics
- Insect-borne diseases
- Rodent-carried diseases
- Зоонозал
- Zoonotic bacterial diseases
- Cat diseases
- Wikipedia medicine articles ready to translate
- Страницы, использующие волшебные ссылки PMID