Мулла МухӀаммад ГӀумар

Википедия — эркенаб энциклопедия сайталдасан материал
Мулла МухІаммад ГІумар» гьумералдаса гьанибе буссинабуна)
Мулла МухІаммад ГІумар
ملا محمد عمر
Байрахъ
Байрахъ
1-ев Афгъанистаналъул ТІадегІанаб советалъул бетІер
27 сентябрь 1996 — 13 ноябрь 2001
Цеве вукІарав: Хъулухъ гІуцІана
Хадув вачІарав: Хъулухъ нахъ бахъана
Байрахъ
Байрахъ
1-ев Вазиристаналъул ТІадегІанаб советалъул бетІер
14 февраль 2006 — 23 май 2011
Цеве вукІарав: Хъулухъ гІуцІана
Хадув вачІарав: ГІабдул Гъани Барадар
Байрахъ
Байрахъ
1-ев Исламияб Имарат Вазиристаналъул амир
14 февраль 2006 — 23 апрель 2013
Цеве вукІарав: Хъулухъ гІуцІана
Хадув вачІарав: ?
 
Дин: Ислам, суннияб мазгьаб
Гьави: 27.09.1962
Къандагьар
Хвей: 23.04.2013
Пакистан
Миллат: Пуштун
Лъай: Мадраса
Файл:Mullah Omar (page 6 crop).jpg

МухІаммад ГІумар, гьединго машгьурав вуго Мулла ГІумар абунги (пушту ملا محمد عمر‎; гь. 1962 соналъ[1] яги 1959 соналъ[2] — хв. 23 апрелалъ 2013 соналъул[3][4]) — ТІалибан хІаракаталъе кьучІ лъурав, Исламияб Имарат Афгъанистаналъул амир.

ГІумрухъвай[хисизабизе | код хисизабизе]

ЧІван-къотІараб гьавураб къо-моцІ лъалеб гьечІо. Миллат - пуштун, Хотаки тухумалъул чи[5]. Гьавуна Къандагьаралъул Нодех абулеб бакІалда[2]), мискинаб векьарухъанасул хъизамалда. БакІалъулаб мадрасаялда байбихьул шаригІаталъул лъай щварав гьев, эмен хун хадуб росдал дибирлъун вукІана.

1970-ел оназул бакьулъ МухІаммад ГІумар вачІана кІиго анкьалъ халат бахъун чІей гьабиялъул мурадгун Пакистаналде[6], ва гьениб бугеб ХІакъкъания абураб Пешаваралда аскІоб бугеб мадрасаялда диниял гІелмабазул курсазда гІахьаллъи гьабуна[6] (цоги хІужабазда рекъон, — Кветта шагьаралъул динияб школалда[7]). 1979 соналдаса бахъун жигарчияб гІахьаллъи гьабуна гьеб мехалъ советазулгун байбихьараб рагъулъ ва гьезул низамалъул рахъ ккурал Кабулалда рукІарал хиянат чагІазулгунги: мужагьидазда гъорлъе лъугьана.

Советиял рагъул къуватал нахъе ун хадуб, 1989 соналъ мулла ГІумар лъугьана жинцаго кьучІ лъураб[5] мажгиталъул имамлъун, Къандагьаралъул бакътІерхьуда бугеб Майванд икълималъул[6] Сангсар росулъ[5].

Гьев вукІана Афгъанистаналъул бетІерлъун (Исламияб Имараталъул заманаялда) 1996 - 2001 сс. Жиндир хІукмуялда вугеб гІанасеб заманаялъ МухІаммад ГІумар, гьеб заманаялъ Афгъанистаналъул официалияб гуреблъун букІараб тахшагьар Къандагьаралда букІараб резиденция бахун цІакъ къанагІат гурони къватІиве унев вукІинчІо; Кабулалде гьев ваккана гІицІго ункъго нухалъ[1].

11 сентябралъул лъугьа-бахъиназдаса хадуб НАТОялъул къуватаз Афгъанистаналда гьабураб рагъул хІасилалда ТІалибаназул хІукумат биххизабуна, ва мулла ГІумар вахчана. Гьелдаса хадуб лъабго моцІалъ халат бахъун батІи-батІиял баянал кьолел рукІана рагъул экспертаз, сиясатчагІаз ва газет-журналазул мухбирзабаз, киве ва кинаб хІалалда Афгъанистаналъул бетІер ун ватизе бегьулеван. 2002 соналъул январалда Пакистаналда «Newsweek» изданиялъул мухбирас интервью босана мулла ГІумарил вукІарав шопера Кари Сахебихъ ва гьес бицана кинаб куцалда ТІалибазул бетІер гьеб мухъалдаса вахчараван.

Сахебил рагІабазда рекъон, ахирисеб къо щкезегІан ГІумар дандечІун вукІун вуго Къандагьар ьун иналда ва гІицІго америкаялъул рагъул къуватал шагьаралде лъугьунеб къоялъ разилъун вуго гьениса цодагьабго цІодорлъи гьабизе рес рекъараб бакІалдехун ине. Шоперасул рагІабазда рекъон, резиденциялдаса мулла вахъун вуго рикшаялда рекІун, цинги гІадатияб шагьаралъул къайичалдаги рекІон гьев вахчун вуго лъалареб бакІалда[8].

Гьев вугеб бакІ бицаралъухъ, АЦШ-аз 10 млн доллар кьезе бихьизабун букІана.

Суфизм[хисизабизе | код хисизабизе]

Цо-цо информалатазда хъван буго гьев суфизмаялда нахъ вилълъарав, тІарикъат гьабулев чи вукІанин, амма гьел жалазе хІужжа гьечІо.

Хасал баянал[хисизабизе | код хисизабизе]

— Дуе кинаб асар гьабураб Мулла ГІумарица?

— ЦІакъаб. ЦІакъ вацІцІадав чи. Аллагьасукь хІинкъарав.

Исламияб Имарат Афгъанистаналъул вукІарав къватІисеб сиясаталъул идараялъул бетІер Вакил АхІмад Мутаваккал, жив гІемерав мулла ГІумаргун дандечІварав, гьес гьадин абуна ГІумарил хІакъалъулъ: «мулла ГІумарил бищун цІакъал хасияталлъун ккола гьесул ритІухълъи, нич букІин, гьев вукІана рацІцІадал ниятазул чи. Жигьадалда гьесул цояб бер бахъана. Гьев вушл лъикІав рагъухъан»[9].

Хъизан[хисизабизе | код хисизабизе]

Мулла ГІумарил рукІана ункъго лъади ва ункъго лъимер: кІиго вас ва кІиго яс[6]. 1999 соналъ гьесул цояй яс хвана, ТІалибаназул цевехъанасде иргадулаб гьужум гьабизе гьесул рукъалда аскІоб лъун букІараб[1] бомба кьвагьиялъул хІасилалда[6]. Согласно другой версии, у него было пятеро сыновей[1].

Хвалил хабар[хисизабизе | код хисизабизе]

2011 соналъул 23 маялъ цо-цо информалатазда бачІун букІана, Пакистаналъул Кветта шагьаралда аскІоб Мулла ГІумар чІванин абураб хабар[10][11].

2015 соналъул июлалда МухІаммад ГІумар хвей мухІканаб бугин загьир гьабуна афгъаназул тІалъиялъ[12], гьев «чанго соналъ цеве» хун вукІаниги абун[13].

2015 соналъул 30 июлалъ ТІалибан хІаракаталъул мужагьидзабаз тасдикъ гьабуна жодорго цевехъан хвеялъул хабар[14].

ХІужаби[хисизабизе | код хисизабизе]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 "Черный мулла". Агентство федеральных расследований. 30.09.2001. Халагьи 2010-10-30. {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  2. 2,0 2,1 "News.ru: лидер талибов после 11 сентября". Архивация оригинал (2012-07-20). Халагьи 2015-09-19. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (квеки)
  3. Mullah Omar did not die in Pakistan, say Afghan Taliban - Pakistan - DAWN.COM
  4. «Талибан» подтверждает смерть своего лидера
  5. 5,0 5,1 5,2 Глава талибов: человек или миф?
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Короли террора: Афганская прелюдия
  7. Мулла призывает продолжить джихад
  8. Daily Newspaper. Petit № 12 (1343)
  9. "В. А. Мутаваккиль (экс-МИД талибов): Итог работы правительства Карзая нулевой (интервью казахстанской ДН) | ЦентрАзия". Архивация оригинал (2013-12-19). Халагьи 2015-09-20. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (квеки); no-break space character in |title= at position 3 (квеки)
  10. Убит лидер «Талибана» Мулла Омар
  11. "В Пакистане уничтожен лидер Талибана Мулла Омар " Украинское новостное интернет-издание". Архивация оригинал (2014-11-01). Халагьи 2015-09-20. {{cite web}}: Invalid |url-status=хвараб (квеки)
  12. "Власти Афганистана заявили о смерти муллы Омара" (in русский). lenta.ru. 29 июля 2015. Архивация оригиналалдаса (2015-07-29). Халагьи 2015-07-29. {{cite web}}: Check date values in: |date= (квеки)
  13. Лидер движения «Талибан» Мулла Омар умер несколько лет назад  (гІурус) на сайте kommersant.ru, 29 июля 2015
  14. «Талибан» подтвердил смерть своего лидера муллы Омара

МугъчІваял[хисизабизе | код хисизабизе]