Метаболизм
Метаболизм (грек. μεταβολή metabolē, "хиси" рагӀудаса) буго организмазда ралъи кколел химикиял реакциябазул гӀаммлъи. Метаболизмалъул лъабго кьуччӀаб функция ккола: кванил энергия жиндица целлулариял процессал риччалеб энергиялде буссинаби; квен протеиназул, липидазул, нуклеикиял цӀекӀразул ва цо-цо карбонгьидратазул хетулал блоказде буссинаби; ва метаболикиял хутӀалаби тӀагӀинари. Гьел энзим-каталулел реакцияз рес кьола организмалъе гӀезе ва репродукция гьабизе, жиндирго структураби цӀунизе ва сверухъ бугелде реактизе. Метаболизм абураб рагӀи гьединго гӀахьал гьабула чӀагоял организмазулӀ лӀугьунел химикиял реакциязул суммалде, энирго гъорлӀ квен бихӀинаби ва гьоркьор ругел батӀи-батӀиял лъамалабазде субстанцияби раччи, эдинлъуда тӀадегӀан рехсараб лъамалабазда жанир рукӀунел реакциябазул гӀаммлъуде абула интермедиатаб (гьоркьосеб) метаболизм–илан.
КӀулиял биохемикалал[хисизабизе | код хисизабизе]
Жидедаса рухӀчӀаголъабиги, гъветӀ-херги микробалги гӀуцӀарал структурабазул цӀиккӀанисел рукӀуна гӀуцӀун молекулазул ункъго аслияб классалдаса: амино цӀекӀрал, карбонгьидратал, нукликияб цӀекӀур ва липидал. Гьел молекулаби цӀакъго къваригӀунелъул ралъуе, метаболикиял реакцияби руссун рукӀуна яги лъамалаби яги ххамал ххетулелъул гьел молекулаби гьижиялде яги эл рикьа-къотӀиялде ва энергия щвезе хӀалтӀизариялъе эл рихӀинариялдалъун. Гьел биохемикалал цоцалӀазе бегьула полимерал гьариязе,ДНЦӀги протеиналги, ралъуе цӀакъ къваригӀунел макромолекулаби гӀадӀинал.[1]
| Молекулалъул тип | Мономерияб формадул цӀар | Полимерияб формадул цӀар | Полимерияб формадул мисал |
|---|---|---|---|
| Амино цӀекӀрал | Амино цӀекӀрал | Протинал (полипептидаз гӀуцӀарал) | Фибриллариял протеинал, глобулариял протеинал |
| Карбонгьидратал | Моносахаридал | Полисахаридал | Амилум, гликоген, целлулоза |
| Нуклеикиял цӀекӀрал | Нуклеотидал | Полинуклеотидал | ДНЦӀ ва РНЦӀ |
МугчӀвай[хисизабизе | код хисизабизе]
- ↑ Cooper GM (2000). "The Molecular Composition of Cells". The Cell: A Molecular Approach (in английский) (2nd ред.). Архивация оригиналалдаса (27 Август 2020). Халагьи 25 Юн 2020.