Андал
Андал | |
---|---|
КӀодолъи | |
Халалъи | 9000 км |
ГӀеблъи | 500 км |
Бищун борхатаб бакӀ | |
ТӀогь | Аконкагуа |
Борхалъи | 6961 м |
Координатал | 32/39/10/S/70/0/40/W |
Геология | |
ЛӀугьин | Цебесеб Юраялда байбихьун |
Орогения | Алпияб |
География | |
32°39′10″ ж. гӀ. 70°00′40″ бтӀ. х.HGЯO | |
Пачалихъал | |
Медиафайлал Викигъамасалда |
Андал ялъуни Анд мугӀрул (исп. Cordillera de los Andes) — дунялалда бищун халатаб континенталияб мугӀрул бал, жинца Жанубияб Америкаялъул бакътӀерхьуда гьоркьоса къотӀичӀеб рорхатракьал гӀуцӀулеб. Балалъул халалъи буго 8900 км, гӀеблъи — 200-ялдаса 700-де щун км (бищун гӀебаб бакӀ буг 18°S — 20°S халалъелалда гьоркьоб), гьоркьохъеб борхалъи буго гӀ.-ш. 4000 м. Андал тӀиритӀарал руго шималалдаса жанубалде Жанубияб Америкаялъул анкьго пачалихъалдасан, гьелги: Венесуэла, Колумбия, Эквадор, Перу, Боливия, Чили ва Аргентина.
Жиндир халалъул Андал рикьун руго чанго балалде, гьоркьор ругел жаниблъабаз ратӀа гьарурал. Андазда руго чанго борхатаб тӀалъи, гьезул цо-цоязда руго чӀахӀиял шагьарал, Кито, Богота, Кали, Арекипа, Меделйин, Букараманга, Сукре, Мерида, Эл-Алто ва Ла-Пас гӀадал. Алтиплано тӀалъи ккола борхалъиялъул рахъалъ кӀиабилеблъун Тибеталъул тӀалъиялдаса хадуб. Гьел балал, жиндирго иргаялда, климаталда рекъон группинарула лъабго аслияб тӀелалде: тропикиял Андал, ракъварал Андал ва регьелал Андал. .
Андал ккола Азия тун къватӀиб бугеб мугӀрул бал. Гьезул бищун борхатаб тӀогь буго Аконкагва мегӀер, жиндир ралъдал гьумералдаса борхалъи 6 961 м бугеб. Эквадоралъул Андазда бугеб Чимборасо пик ккола Ракь тӀадсвериялъ лӀугьунеб экваториалияб цутӀел букӀинал гьелъул централдаса бищун добегӀан бугеб бакӀлъун. Бищун рорхатал вулканалги руго Андазда, гьезда гъорлӀ 6893 метр борхалъиялъул Охос-дел-Саладо, Чилиялъулги Аргентинаялъулги гӀорхъода бугеб.
Андал гьединго ккола бутӀалъун Американ Кордилйеразул, мугӀрул балазул (кордилйеразул) рахас, жибги Шималияб, Централияб ва Жанубияб Америкаялъул ва Антарктидаялъул бакътӀерхьул бал гӀуцӀулел балаз къараб.
Этимология
[хисизабизе | код хисизабизе]География
[хисизабизе | код хисизабизе]Геология
[хисизабизе | код хисизабизе]Баянкьелал
[хисизабизе | код хисизабизе]МугъчӀваял
[хисизабизе | код хисизабизе]- Oncken, Onno; ва цгл. (2006). The Andes. Frontiers in Earth Sciences. doi:10.1007/978-3-540-48684-8. ISBN 978-3-540-24329-8.
- Biggar, J. (2005). The Andes: A Guide For Climbers. 3rd. edition. Andes: Kirkcudbrightshire. ISBN 0-9536087-2-7
- de Roy, T. (2005). The Andes: As the Condor Flies. Firefly books: Richmond Hill. ISBN 1-55407-070-8
- Fjeldså, J. & N. Krabbe (1990). The Birds of the High Andes. Zoological Museum, University of Copenhagen: ISBN 87-88757-16-1
- Fjeldså, J. & M. Kessler (1996). Conserving the biological diversity of Polylepis woodlands of the highlands on Peru and Bolivia, a contribution to sustainable natural resource management in the Andes. NORDECO: Copenhagen. ISBN 978-87-986168-0-1
Библиография
[хисизабизе | код хисизабизе]- Ингилисалда:
- Biggar, John (2005). The Andes: A Guide for Climbers (3 ред.). Scotland: Andes Publishing. ISBN 978-0-9536087-2-0.
- Darack, Ed (2001). Wild Winds: Adventures in the Highest Andes (in английский). Cordee / DPP. ISBN 978-1-884980-81-7.
КъватӀисел регӀела
[хисизабизе | код хисизабизе]- University of Arizona: Andes geology
- Blueplanetbiomes.org: Climate and animal life of the Andes Archived 2007-12-14 at the Wayback Machine
- Discover-peru.org: Regions and Microclimates in the Andes
- Peaklist.org: Complete list of mountains in South America with an elevation at/above 1,500 m (4,920 ft)
Халип:Mountain Passes of the Andes Халип:Regions of the world
- Ракькаралда инфобоксал: Рекъезабизе: ГӀемерлъул параметраби
- МугӀрузул системаби алипалда рекъон
- CS1 английский-language sources (en)
- Викигъамасалда регӀелалгун макъалаби
- Webarchive template wayback links
- Articles with GND identifiers
- Pages with red-linked authority control categories
- Articles with VIAF identifiers
- Articles with BNE identifiers
- Articles with NDL identifiers
- Articles with NKC identifiers
- Articles with FAST identifiers
- Articles with NARA identifiers
- Articles with SUDOC identifiers
- Articles with WorldCat-VIAF identifiers
- Андал
- Жанубияб Америкаялъул мугӀрузул системаби
- Андазул экология
- Жанубияб Америкаялъул регионал
- Картабигун гьумерал