Райн гьумералъул иццухъ ралагьизе

{{ГӀор
| цӀар = Райн
| миллияб_цӀар = de/Rhein/fr/Rhin/nl/Rijn/la/Rhenus
| сурат = Middle Bridge, Basel, Switzerland.JPG
| сурат_роцен = 
| сурат_гъоркьхъвай = Базелалда Райн, Швейцария
| карта = Flusssystemkarte Rhein 04.jpg
| карта_роцен = 
| карта_alt = 
| карта_гъоркьхъвай = Райналъул бассеналъул карта
| этимология = келт ''Rēnos''
| тӀокӀцӀар = 
| цогидал_цӀарал = 
| халалъи = 1230
| гӀеблъи_максималияб = 
| гӀеблъи_гьоркьохъеб = 
| гӀеблъи_минималияб = 
| гъварилъи_максималияб = 
| гъварилъи_гьоркьохъеб = 
| гъварилъи_минималияб =
| харж_бакӀ = 
| харж_гь = 2900
| харж_макс =13000
| харж_мин = 800
| харж1_бакӀ = Безел
| харж1_гь = 1016
| харж1_макс = 
| харж1_мин =
| харж2_бакӀ = Страсбург
| харж2_гь = 1080
| харж2_макс = 
| харж2_мин = 
| харж3_бакӀ = Кёлн
| харж3_гь = 2090
| харж3_макс =
| харж3_мин =
| харж4_бакӀ = Гьолландиялъул гӀорхъода
| харж4_гь = 2260
| харж4_макс =
| харж4_мин =
| бассен = Шималияб ралъад
| бассеналъул_гӀатӀилъи =185000
| лъимбакӀарул_гӀатӀилъи =
| кваранаб_гӀаркьел =[[Неккар]], [[Майн]], [[Вуппер]], [[Иттер (Райналъул гӀаркьел)|Иттер]], [[Дюссель]], [[Рур (Райналъул гӀаркьел)|Рур]], [[Илл (Райналъул гӀаркьел)|Илл]]
| квегӀаб_гӀаркьел =  [[Аре]], [[Мозель]] 
| лълъел_объектал = 
| чвахераби = [[Рейналъул чвахеро]]
| чӀел-бакӀал = 
| шагьарал = {{hlist|[[Кёлн]]|[[Роттердам]]|[[Дюсселдорф]]|[[Дюсбург]]|[[Страсбург]]|[[Неймеген]]|[[Базел]]}}
| бетӀер = Лай-да-Тума 
| бетӀералъул_координатал =  46.6325/8.6748
| бетӀералъул_локация =[[Сурселва (регион)|Сурселва]], [[Граубюнден]], [[Швейцария]]
| бетӀералъул_борхалъи = 2413
| кӀал = Шималияб ралъад
| кӀалалъул_координатал = 51.7965/3.8485
| кӀалалъул_локация = [[Нидерландал]]
| кӀалалъул_борхалъи = 0
| гӀурул_гьетӀи = 1,96
| пачалихъ = Швейцария/Лихтенштейн/Австрия/Германия/Парансия/Нидерландал
| икълим = Граубюнден/Санкт-Галлен (кантон)/Тургау/Шаффхаузен (кантон)/Цюрих (кантон)/Аргав/Базел-Ланд/Базел-Штадт
| икълим 1 = Балцерс/Тризен/Вадуц/Шан (Лихтенштейн)/Эшен (Лихтенштейн)/Гамприн/Руггелл
| икълим 2 = Форарлберг
| икълим 3 = Баден-Вюртемберг/Рейнланд-Пфалц/Гессен/Шималияб Райн-Вестфалия
| икълим 4 = Гранд-Эст
| икълим 5 = Гелдерланд/Жанубияб Гьолландия
| мухъ = 
| бакӀалъул_карта = Европа
| бакӀалъул_карта 1 =
| ПКалда_бихьизабиялъе =
| s_no = 
| Викигъамасалда_категория =
}}

'''Райн''' ({{lang-de|Rhein}}, {{IPA-de|ʁaɪ̯n|}}, {{lang-fr|Rhin}},<ref name=French/> {{lang-nl|Rijn}}, [[Валлон мацӀ|валлон]]: ''Rén'', {{lang-li|Rien}}', {{lang-it|Reno}}, {{lang-gsw|Rhi(n)}}, {{lang-la|Rhenus}} {{IPA-la|ˈr̥eːnʊs|}}, [[гьунгар мацӀ|мажар]]: ''Rajna'') — [[Европаялъул гӀоразул сияхӀ|Европаялъул аслиял гӀоразул]] цояб. ГӀор байбхьула Швейцариялъул [[Граубюнденалъул кантон|Граубюнден кантоналда]] жанубиябгин бакъбаккул [[Швейцар Алпал|Швейцар Алпазда]]. Гьеб ккола швейцаргин лихтенштейн, швейцаргин австер,швейцаргин герман гӀурхъабазул бутӀалъун. Райналъул чвахиялъул хадусеб бутӀа ккола парансгин герман гӀорхъоде, гьениса хадуб Райн чвахула аслияб къагӀидаялъ шималияб рахъалде Германиялъул [[Райнланд|Райнракьалдасан]]. Германиялда Райн сверула бакътӀерхьул рахъалде ва [[Нидерландал|Нидерландазул]] территориялдасан Шималияб ралъдалӀе.

Гьеб буго  Централияб ва БакътӀерхьул Европаялда бугеб кӀиабилеб бищун халатаб гӀор ([[Дануб|Данубалдаса]] хадуб), жиндир халалъи гӀ-ш. 1230 км{{efn|name=length|The Rhine only has an official length scale (''Rheinkilometer'') downstream of Constance. Its full length is subject to the definition of the Alpine Rhine. In 2010, there were media reports to the effect that the length of the Rhine had long been under-reported in 20th-century encyclopedias, and upon request by journalists, Dutch Rijkswaterstaat cited a length of 1,232&nbsp;km.{{cite web|url=http://www.sueddeutsche.de/wissen/der-rhein-ist-kuerzer-als-gedacht-jahrhundert-irrtum-1.24664|title=Der Rhein ist kürzer als gedacht – Jahrhundert-Irrtum|work=sueddeutsche.de|access-date=27 March 2010}}.{{cite web|url=http://www.thelocal.de/society/20100327-26161.html|title=Rhine River 90&nbsp;km shorter than everyone thinks|date=27 March 2010|work=The Local – Germany's news in English|access-date=9 April 2010}} "'We checked it out and came to 1,232 kilometers,' said Ankie Pannekoek, spokeswoman for the Dutch government hydrology office."

{{As of|2018}}, the popular press still reports a shorter length of 745 miles (~1,200 kilometers).{{Cite news|url=https://www.ozy.com/fast-forward/where-did-the-rhine-go-drought-hit-cargo-river-sparks-economic-fears/90247|title=Where did the Rhine go? Drought-hit cargo river sparks economic fears.|last1=Sheppard|first1=David|date=2 November 2018|work=OZY|access-date=2 November 2018|last2=Chazan|first2=Guy|accessdate=19 July 2022|archivedate=16 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190716065458/https://www.ozy.com/fast-forward/where-did-the-rhine-go-drought-hit-cargo-river-sparks-economic-fears/90247}}}}{{efn|The Rhine is cited as the "twelfth-longest river of Europe"{{according to whom|date=October 2014}} if one counts the Russian rivers Volga, Ural, Pechora, Kama, Northern Dvina–Vychegda, Oka, and Belaya, which, based on the modern conventional [[boundary between Europe and Asia]] are within European Russia or form part of the boundary with Asia.

Eastern European rivers Dnieper, Don, and Dniester, which run into the Black Sea, are also longer than the Rhine.}} ва лълъел гьоркьохъеб харж гӀ-ш. 2900 м³/с бугеб.

Райн ва Дануб гӀуцӀулаан [[Румалъул империя|Румалъул империялъул]] [[Limes Germanicus|шималиял гӀурхъабазул]] цӀикӀкӀанисеб бутӀа, гьелдаса нахъего Райн букӀана гуми хьвадулеб гӀумрудал кӀвар бугеб лълъел нухлъун, жиндасан къайи пачалихъалъул гъваридракьазде щвезарулеб. Райналда ругел бищун чӀахӀиял ва цӀакъ кӀвар бугел шагьараздаса ккола [[Кёлн]], [[Роттердам]], [[Дюсселдорф]], [[Дюсбург]], [[Страсбург]], [[Неймеген]] ва [[Базел]].


==Этимология==

==География==
===Аслияб сипат-сурат===
===Халалъи===
===Байбихьи===
===Нахъисеб Рейн===
===Цебесеб Рейн===
===Альпазул Рейн===
===Дельта===
==Экология==
==Баянкьелал ва мугъчӀваял==

===Баянкьелал===
{{notelist}}

===МугъчӀваял===
{{reflist|30em}}

===Библиография===
* {{cite book|title=Palaeogeographic Development of the Rhine-Meuse Delta, The Netherlands|last1=Berendsen|first1=Henk J.A.|last2=Stouthamer|first2=Esther|year=2001|publisher=Koninklijke Van Gorcum|location=Assen|isbn=90-232-3695-5|oclc=495447524|url=http://www.geo.uu.nl/fg/palaeogeography/books/palaeogeographic-development|access-date=12 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20081224235314/http://www.geo.uu.nl/fg/palaeogeography/books/palaeogeographic-development|archive-date=24 December 2008|url-status=dead}}
* {{cite book |title=The Conquest of Nature: Water, Landscape, and the Making of Modern Germany|last=Blackbourn|first=David|author-link= David Blackbourn|year=2006|publisher=Jonathan Cape|location=London|isbn=0-224-06071-6|oclc=224244112}}
* {{cite journal|last1=Cohen|first1=K.M.|last2=Stouthamer|first2=E.|last3=Berendsen|first3=H.J.A.|date=February 2002|title=Fluvial Deposits As a Record for Late Quaternary Neotectonic Activity in the Rhine-Meuse Delta, The Netherlands|journal=Netherlands Journal of Geosciences|volume=81|issue=3–4|pages=389–405|issn=0016-7746|doi=10.1017/S0016774600022678|doi-access=free}}
* {{cite book |title=Rhine Case Study|last1= Frijters|first1=Ine D.|last2=Leentvaar|first2=Jan|year=2003|publisher=UNESCO International Hydrological Programme, (Rep. No. SC/2003/WS/54)|location=Paris|url= http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001333/133303e.pdf|series= Technical documents in hydrology, no. 17|oclc=55974122}}
* {{cite journal|last1=Gouw|first1=M.J.P.|last2=Erkens|first2=G.|date=March 2007|title=Architecture of the Holocene Rhine-Meuse delta (the Netherlands) – A result of changing external controls|journal=Netherlands Journal of Geosciences|volume=86|issue=1|pages=23–54|issn=0016-7746|doi=10.1017/S0016774600021302|doi-access=free}}
* {{cite journal |last1= Hoffmann|first1=T.|last2=Erkens|first2=G.|last3=Cohen|first3=K.|last4=Houben|first4=P.|last5=Seidel|first5=J.|last6=Dikau |first6=R.|year=2007|title= Holocene Floodplain Sediment Storage and Hillslope Erosion Within the Rhine Catchment|journal=The Holocene|volume=17|issue=1|pages=105–118|doi=10.1177/0959683607073287|bibcode=2007Holoc..17..105H|s2cid=128500289}}
* {{cite journal |last1=Ménot |first1=Guillemette|last2=Bard|first2=Edouard|last3=Rostek|first3=Frauke|last4=Weijers|first4=Johan W.H.|last5=Hopmans|first5=Ellen C.|last6=Schouten|first6=Stefan|last7= Sinninghe Damsté|first7=Jaap S.|date=15 September 2006|title=Early Reactivation of European Rivers During the Last Deglaciation |journal=Science|pmid=16973877|volume= 313|issue=5793|pages= 1623–1625|doi=10.1126/science.1130511|bibcode=2006Sci...313.1623M|hdl=1874/22529|s2cid=45157193|hdl-access=free}}
* {{cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/501316/Rhine-River/34453/History|title=Rhine River History|year=2010|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica Online|access-date=29 March 2010}}
* {{cite web|url=http://www.rollintl.com/roll/rhine.htm|title=Rhine River History and Maps|last=Roll|first=Mitch|year=2009|work=The ROLL "FAME" Family|access-date=29 March 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100323191454/http://www.rollintl.com/roll/rhine.htm|archive-date=23 March 2010}}

==КъватӀисел регӀелал==
* [http://www.french-waterways.com/waterways/north-east/river-rhine/River Rhine]{{Хвараб регӀел|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} with maps and details of navigation through the French section; places, ports and moorings, by the author of ''Inland Waterways of France'', Imray
* [http://www.french-waterways.com/waterways/canals-rivers-france/ Navigation details for 80 French rivers and canals] (French waterways website section)
*[https://merhav.nli.org.il/primo-explore/search?query=any,contains,river%20map&tab=default_tab&search_scope=Local&sortby=lso01&vid=NLI&mfacet=rtype,include,Maps,1&mfacet=topic,include,Rhine%20River,1&mfacet=tlevel,include,online_resources,2&lang=en_US&offset=0&came_from=sort Old maps of the Rhine], from the Eran Laor Cartographic Collection, The [[National Library of Israel]]
{{Rhine Tributaries|state=autocollapse}}
{{Rhine–Meuse–Scheldt delta|state=autocollapse}}

{{Authority control}}

[[Категория:Райн| ]]
[[Категория:Райналъул бассен| ]]
[[Категория:Европаялъул халкъаздагьоркьосел гӀорал]]
[[Категория:Парансиялъул гӀорал]]
[[Категория:Лихтенштейналъул гӀорал]]
[[Категория:Швейцариялъул гӀорал]]
[[Категория:ГӀурхъадул гӀорал]]
[[Категория:Централияб Европаялъул география]]
[[Категория:БакътӀерхьул Европаялъул география]]
[[Категория:Австриялъул гӀорал]]
[[Категория:Германиялъул гӀорал]]