Паранс мацӀ гьумералъул иццухъ ралагьизе

{{Infobox language
| name             = Паранс мацӀ
| nativename       = ''français''
| pronunciation    = {{IPA-fr|fʁɑ̃sɛ|}}
| states           = [[Паранс]], гьанже тӀолгодунялалда
| speakers         = 76.8 миллион тӀолгодунялалда
| speakers2        = 321 миллион парансалда кӀалъалел ([[ТӀоцебесеб мацӀ|L1]] плюс [[КӀиабилеб мацӀ|L2]]; 2022)<ref name=Francophonie>{{cite web|url=https://www.francophonie.org/sites/default/files/2022-03/Synth%C3%A8se_La_langue_fran%C3%A7aise_dans_le_monde_2022.pdf|title=La langue française dans le monde|access-date=30 March 2022}}</ref><ref name="ontheuplocalfr2014">{{Cite web |url=http://www.thelocal.fr/20141106/french-speakers-world-language-english |title=French language is on the up, report reveals |date=6 November 2014 |website=thelocal.fr}}</ref>
| familycolor      = Indo-European
| fam2             = [[Италиял мацӀал|Италияб]]
| fam3             = [[Романиял мацӀал|Романияб]]
| fam4             = [[БакътӀерхьул романиял мацӀал|БакътӀерхьул романияб]]
| fam5             = [[Галлгин романиял мацӀал|Галлгин романияб]]
| fam6             = [[Ойл мацӀал|Ойл]]
| ancestor         = [[Басрияб латин мацӀ|Басрияб латин]]
| ancestor2        = [[Классикияб латин мацӀ|Классикияб латин]]
| ancestor3        = [[Вулгарияб латин мацӀ|Вулгарияб латин]]
| ancestor4        = [[Басрияб паранс мацӀ|Басрияб паранс]]
| ancestor5        = [[Гьоркьохъеб паранс мацӀ|Гьоркбохъеб паранс]]
| script           = [[Латин хъвай-хъвагӀи|Латин]] ([[French alphabet]])<br />[[Паранс Брайл]]
|nation        = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=[[Паранс расмияб мацӀлъун бугел пачалихъазул сияхӀ|29 пачалихъ]]|
|[[Белгия]]
|[[Бенин]]
|[[Буркина-Фасо]]
|[[Бурунди]]
|[[Камерун]]
|[[Канада]]
|[[Централияб Африканияб Республика]]
|[[Чад]]
|[[Коморал]]
|[[Конгоялъул Республика|Конго]]
|[[Конгоялъул Демократияб Республика]]
|[[Джибути]]
|[[Эваториалияб Гвинея]]
|[[Франсия]]
|[[Габон]]
|[[Гвинея]]
|[[Гьаити]]
|[[Кот-д'Ивуар]]
|[[Люксембург]]
|[[Мадагаскар]]
|[[Мали]]
|[[Монако]]
|[[Нигер]]
|[[Рванда]]
|[[Сенегал]]
|[[Сейшелал]]
|[[Швейцария]]
|[[Того]]
|[[Ванвату]]
}}
<br />{{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=[[Паранс расмияб мацӀлъун бугел пачалихъазул сияхӀ#Административияб ва/яги маданияб|Административияб/маданияб]]|
|[[Алжир]]
|[[Камбоджа]]
|[[Лаос]]
|[[Мавритий]]
|[[Мавритания]]
|[[Морокко]]
|[[Тунис]]
|[[Вйетнам]]
}}
<br />{{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=[[Паранс расмияб мацӀлъун бугел пачалихъазул сияхӀ#Чиядарарал гӀуцӀаби|10 чиядабараб ва суб-регионалияб гӀуцӀи]]|
|[[Аоста расалъи]] <small>([[Италия]])</small>
|[[Паранс Полинезия]]
|[[Луизиана]] <small>(Цолъарал Штатал)</small>
|[[Мэн]] <small>(Цолъарал Штатал)</small>
|[[Нью-Брансвик]] <small>(Канада)</small>
|[[Квебек]] <small>(Канада)</small>
|[[Сен-Барталеми]]
|[[Сен Мартеналъул жамагӀат|Сен Мартен]]
|[[Сен-Пьерр ва Микелон]]
|[[Воллис ва Футуна]]
}}
| agency           = [[Паранс академия|Académie Française]] (Паранс академия) (Франсия) <br /> [[Паранс мацӀалъул Квебекалъул шура|Office québécois de la langue française]] (Паранс мацӀалъул Квебекалъул шура) (Квебек)
| iso1             = fr
| iso2b            = fre
| iso2t            = fra
| iso3             = fra
| lingua           = 51-AAA-i
| map              = Countries where French is an official language.svg
| mapcaption       = {{legend|#0049a2|Пачалихъал паранс цӀикӀкӀанисезул миллияб мацӀлъун бугел}}
{{legend|#006aFF|Пачалихъал, мацӀ расмияблъун яги административияблъун бугел, амма гӀемерисезе миллияблъун кколарел}}
{{legend|#8ec3ff|Пачалихъалъ, паранс дагьбутӀаялъул яги кӀиабилеб мацӀлъун бугел}}
{{legend|#00ff00|Пачалихъал, бакӀалъул франкофонияб дагьбутӀа бугел}}
| notice           = IPA
| sign             = [[Ишарияб паранс мацӀ|Ишарабазулаб паранс]]<br />''(français signé)''
| glotto           = stan1290
| glottorefname    = French
}}

'''Паранс мацӀ''', къокъго '''паранс''' ({{lang|fr|français}} {{IPA-fr|fʁɑ̃sɛ|}} ялъуни {{lang|fr|langue française}} {{IPA-fr|lɑ̃ɡ fʁɑ̃sɛːz|}}) — [[гьиндгин европиял мацӀал|гьиндгин европияб хъизаналъул]] роман мацӀ. ЛӀугьараб буго цогидал роман мацӀал гӀадинго Румалъул империялъул вулгарияб латиналдаса. Паранс мацӀ цебетӀуна жинда Галлиялъул (шималияб) гӀадамал кӀалъалеб букӀараб галлгин романияб латиналдаса. Гьелъие бищун гӀагарал мацӀал ккола цогидал ойл мацӀал (d'oïl) — тарихияб рахъалъ жал шималияб Франсиялдаги жанубияб Белгиялдаги тӀиритӀун рукӀарал, жидеца гӀураб даражаялда паранс мацӀ (Francien) нахъецурал. Паранс мацӀ гьединго букӀана асаралъукь Румалъул Шималияб Галлиялда, мисалалъе Галлия Белгикаялда, гӀодосанго рукӀарал келт мацӀазул ва германиял ракьал рахъулезул паранг мацӀалъул (германияб мацӀ).

==Баянкьелал==
{{reflist|group=Note}}

== МугъчӀваял ==
{{Reflist}}

==ТӀадеги цӀалиялъе==
* {{cite book |author=Marc Fumaroli |year=2011 |title=When the World Spoke French |translator=Richard Howard |isbn=978-1-59017-375-6 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/whenworldspokefr00fuma }}
* Nadeau, Jean-Benoît, and Julie Barlow (2006). ''The Story of French''. (First U.S. ed.) New York: St. Martin's Press. {{ISBN|0-312-34183-0}}.
* [[Ursula Reutner]] (2017). ''Manuel des francophonies''. Berlin/Boston: de Gruyter. {{ISBN|978-3-11-034670-1}}.
* {{cite book |title = La langue française dans le monde 2014 |language = fr |year = 2014 |publisher = Nathan |isbn = 978-2-09-882654-0 |url = http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/projet/Rapport-OIF-2014.pdf |access-date = 5 April 2015 |ref = {{harvid|OIF|2014}} |archive-url = https://web.archive.org/web/20150412002239/http://www.francophonie.org/Langue-Francaise-2014/projet/Rapport-OIF-2014.pdf |archive-date = 12 April 2015 |url-status = dead }}

==КъватӀисел регӀелал==
{{Sister project links |wikt=Паранс |commons=Category:Паранс мацӀ |b=Паранс |n=no |q=no |s=no |v=Topic:French |species=no |display=Паранс мацӀ|d=Q150}}
{{Wikivoyage|French phrasebook|French|a phrasebook}}
{{Wiktionary cat}}
{{InterWiki|code=fr}}
{{WikisourceWiki|code=fr}}

===Организациял===
* [http://www.fondation-alliancefr.org/ Fondation Alliance française]: an international organisation for the promotion of French language and culture {{in lang|fr}}
* [https://web.archive.org/web/20170201102539/http://www.fle.fr/en/ Agence de promotion du FLE]: Agency for promoting French as a foreign language

===Курсал ва туториалал===
* [http://www.laits.utexas.edu/fi/ Français interactif]: interactive French program, [[University of Texas at Austin]]
* [http://www.laits.utexas.edu/tex/ Tex's French Grammar], [[University of Texas at Austin]]
* [https://lingopolo.org/french/ Lingopolo French]
* [http://www.thelanguagemachine.co.uk/french-lessons-in-london/ French lessons in London], The Language machine

===Онлайн къамусал===
* Oxford Dictionaries [http://www.oxforddictionaries.com French Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010516042450/http://www.oxforddictionaries.com/ |date=2001-05-16 }}
* [http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english-french Collins Online English↔French Dictionary]
* [http://www.cnrtl.fr/ Centre national de ressources textuelles et lexicales]: monolingual dictionaries (including the [[Trésor de la langue française]]), language corpora, etc.
{{For|other unilingual dictionaries|fr:Dictionnaire}}

===Грамматика===

==== ПигӀлаби ====
* [https://web.archive.org/web/20120206085345/http://www.verbix.com/languages/french.shtml French verb conjugation] at Verbix

===Къамус===
* [[:wikt:Appendix:French Swadesh list|Swadesh list in English and French]]

====Тархал====
* {{cite web|last=Smith|first=Paul|title=French, Numbers|url=http://www.numberphile.com/videos/french_numbers.html|work=Numberphile|publisher=[[Brady Haran]]|access-date=7 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20170302235307/http://www.numberphile.com/videos/french_numbers.html|archive-date=2 March 2017|url-status=dead}}

====ТӀахьал====
* {{in lang|fr}} [https://web.archive.org/web/20120603081542/http://www.francophonie.org/IMG/pdf/langue_francaise_monde_integral.pdf La langue française dans le monde 2010](Full book freely accessible)

====Макъалаби====
* "[http://www.diplomatie.gouv.fr/en/french-foreign-policy/francophony-1113/the-status-of-french-in-the-world/ The status of French in the world]". [[Ministry of Foreign Affairs (France)]]

{{Navboxes
| list =
{{France topics}}
{{Languages of France}}
{{Languages of Belgium}}
{{Languages of Canada}}
{{languages of Switzerland}}
{{Romance languages}}
{{Languages of Europe}}
}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Паранс мацӀ}}
[[Категория:Паранс мацӀ| ]]
[[Категория:Макъалаби видео клипалгун]]
[[Категория:Фузионалиял мацӀал]]
[[Категория:IX гӀасруялдаса ругел пачалихъал]]
[[Категория:Франсиялъул мацӀал]]
[[Категория:Алжиралъул мацӀал]]
[[Категория:Белгиялъул мацӀал]]
[[Категория:Бениналъул мацӀал]]
[[Категория:Буркина-Фасоялъул мацӀал]]
[[Категория:Бурундиялъул мацӀал]]
[[Категория:Камбоджаялъул мацӀал]]
[[Категория:Камеруналъул мацӀал]]
[[Категория:Канадаялъул мацӀал]]
[[Категория:Централияб Африканияб Республикаялъул мацӀал]]
[[Категория:Чадалъул мацӀал]]
[[Категория:Коморазул мацӀал]]
[[Категория:Конгоялъул Республикаялъул мацӀал]]
[[Категория:Конгоялъул Демократияб Республикаялъул мацӀал]]
[[Категория:Джибутиялъул мацӀал]]
[[Категория:Паранс Гвианаялъул мацӀал]]
[[Категория:Паранс Полинезиялъул мацӀал]]
[[Категория:Габоналъул мацӀал]]
[[Категория:Гваделупаялъул мацӀал]]
[[Категория:Гвинеялъул мацӀал]]
[[Категория:Гьаитиялъул мацӀал]]
[[Категория:Кот-д'Ивуаралъул мацӀал]]
[[Категория:Лаосалъул мацӀал]]
[[Категория:Люксембургалъул мацӀал]]
[[Категория:Мадагаскаралъул мацӀал]]
[[Категория:Малиялъул мацӀал]]
[[Категория:Мартиникаялъул мацӀал]]
[[Категория:Мавританиялъул мацӀал]]
[[Категория:Мавритиялъул мацӀал]]
[[Категория:Монакоялъул мацӀал]]
[[Категория:Мороккоялъул мацӀал]]
[[Категория:ЦӀияб Каледониялъул мацӀал]]
[[Категория:Нигералъул мацӀал]]
[[Категория:Реюнйоналъул мацӀал]]
[[Категория:Рвандаялъул мацӀал]]
[[Категория:Сен Мартиналъул (чӀинкӀиллъиялъул) мацӀал]]
[[Категория:Сенегалалъул мацӀал]]
[[Категория:Сейшелазул мацӀал]]
[[Категория:Швейцариялъул мацӀал]]
[[Категория:Тогоялъул мацӀал]]
[[Категория:Тунисалъул мацӀал]]
[[Категория:Цолъарала Штатазул мацӀал]]
[[Категория:Ванватуялъул мацӀал]]
[[Категория:Вйетнамалъул мацӀал]]
[[Категория:Валис ва Футунаялъул мацӀал]]
[[Категория:Субъект–верб–объект мацӀал]]