Цебесеб кьералъул рагьарал

ХФА: Рагьарал

	Цересел	Гьоркьохъел	Нахъисел
ТІасиял	i y	ɨ ʉ	ɯ u
ТІасиял хІалуцинчІел	ɪ ʏ		ʊ
ТІасиял-гьоркьохъел	e ø	ɘ ɵ	ɤ o
Гьоркьохъел	ø̞	ə	o̞
Гъоркьиял-гьоркьохъел	ɛ œ	ɜ ɞ	ʌ ɔ
Гъоркьиял хІалуцинчІел	æ	ɐ
Гъоркьиял	a ɶ	ä	ɑ ɒ

---

• ХФА кумек
•  аудио
• тІубараб диаграмма
• шаблон

ТІанкІалда аскІор ругел рагьарал: лабиаликъал • лабиалиял

Цебесеб кьералъул рагьарал — кІалъалел цо-цо мацІазда ругел рагьарал гьаркьазул класс, гьеб класс баян гьабулеб сипат-суратлъун ккола мацІалъул бищун борхатаб бакІ, данде ккун, кІалалъу цебесеб рахъалда букІин, калмалъул нух чІедерлъизабичІого. Цересел рагьаразде гьединго цо-цо абула гвангъарал рагьарал абунги, щай гурелъул нахъисеб кьералъул рагьаразде данде ккун гьел дагьабги гвангъун абулел рукІиналъ.

Цере гІагараб кьералъул рагьарал, хІакъикъаталдаги, ккола цебесеб кьералъул рагьаразул цо тайпалъун; цониги мацІалъ, лъалеб жо, данде лъоларо цереселги цере гІагаралги рагьарал гІицІго кьерлъиялде балагьун.

Лабиалиял цересел рагьарал руго централлъарал, ай жидер артикуляциялда цебе гІагараб кьералъул кколел. Гьеб ккола ХФА-ялъул диаграммаялда лабиалиял рагьарал цебесеб кьералъул лабиаликъал рагьараздаса кваранидехун хъваялъе цо гІилла.

ЦІубачІеб сияхІ

Халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялда жидее хасал ишараби ругел цебесеб кьералъул рагьарал ккола:

• тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаликъаб рагьараб [i]
• тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [y]
• тІасияб борхиялъул цебе гІагараб кьералъул хІалуцинчІеб лабиаликъаб рагьараб [ɪ]
• тІасияб борхиялъул цебе гІагараб кьералъул хІалуцинчІеб лабиалияб рагьараб [ʏ]
• тІасияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаликъаб рагьараб [e]
• тІасияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [ø]
• гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [ø̞]
• гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаликъаб рагьараб [ɛ]
• гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [œ]
• гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъул хІалуцинчІеб лабиаликъаб рагьараб [æ]
• гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаликъаб рагьараб [a]
• гъоркьияб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [ɶ]

ХФА-ялда гьединго руго жидее хасал ишараби гьечІел цересел рагьарал:

• тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [yʷ]
• тІасияб борхиялъул цебесеб кьералъул хІалуцинчІеб цебе цутІараб рагьараб [ʏʷ]
• тІасияб-гьоркьохъеб цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [øʷ]
• гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиаликъаб рагьараб [e̞] яги [ɛ̝]
• гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул лабиалияб рагьараб [ø̞] яги [œ̝]
• гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [ø̞ʷ] яги [œ̝ʷ]
• гъоркьияб-гьоркьохъеб борхиялъул цебесеб кьералъул цебе цутІараб рагьараб [œʷ]