Муир мацӀ
Муир мацӀ | |
---|---|
муйрала гъай | |
Абулеб куц | mujrala ʁaj |
Территория | Кавказ |
Регион | Дагъистан |
Хьондакавказиял
| |
ГьечӀо | |
МацӀалъул кодал | |
ISO 639-3 | – |
![]() Муир мацӀ — 5 |
Муир мацӀ (эндоним: муйрала гъай [mujrala ʁaj][1]) — хьондакавказиял хъизамул дарги диалектияб континуумалъул мацӀ, жиб эзул хьондасеб къокъаялде гъорлӀе унеб. ТӀибитӀун буго Артузен лъарал тӀасияб рахъалда ва Хулахерк гӀаркьелккун тӀаде, гьанжесел ДахӀадал мухъалъул бакъбаккуда ва Хайдакъ мухъалъул бакътӀерхьуда. КӀалъалезул рикӀкӀен 35,000 чи вугилан къимат кьун буго (2010).[1]
Диалектал
[хисизабизе | код хисизабизе]Бикьула щуго аслияб диалекталде:
- Уркарахъ диалект (уркарагъла, хӏябши) — Гапш жамагӀаталъул диалект; тӀибитӀун буго ДахӀадал мухъалъул шимал-бакъбаккул рахъалда, Уркарах, Дибгалик, Джурмачи, Чишили цги росабалӀ, гьединго Хайдахъ мухъалъул Сурхачи, Чахдикна, Иричи росабалӀ.
- Дейбук-харбукский диалект (dibuk’-qarbukla) — тӀибитӀун буго ДахӀадал мухъалъул шимал-бакътӀерхьуда, Харбук росулӀ; Каякент мухъалъул росабалӀги: Дейбук ва ЦӀияб Дейбук (ДахӀадал мухъалдаса рачӀарал чагӀи 1960 соналдаса хаду).
- Меусишинский диалект (меусишела) — тӀибитӀун буго ДахӀадал мухъалъул хьондарахъалда бугеб Меусиша росулӀ, релълъен буго урахи мацӀалъулгун.
- Киши диалект (кӏиищела [k’īʃ:ela]) — ДахӀадал мухъалъул Кища (Кӏиища) росулӀ тӀибитӀараб.
- Чумли-хӀулли диалект — Хайдакъ мухъалъул шимал-бакътӀерхьуда, Чумли ва ХӀулли росабалӀ.
Фонология
[хисизабизе | код хисизабизе]Муир мацӀалъул фонологияб системадул литературияб дарги мацӀалдаса батӀалъи буго цохӀо кӀилъарал рагьукъал рукӀин (геминатал), жал кирилияб хъвавуда кӀирекъарал графемабаздалъун рихьизарулел (кк, шш, хьхь гь. цги). КӀиго /r/ фонема цураб бакӀалда рагӀула ретрофлексияб /ʈ/ гьаракь, жиб жибгояб фонемалъуо кколарелъул, хъвавуда бихьизабулареб.[2]
Референсал
[хисизабизе | код хисизабизе]- ^ a b Коряков, Юрий (2021). "Даргинские языки и их классификация" [Dargwa languages and their classification]. Ин Майсак, Т. А.; Сумбатова, Н. Р.; Тестелец, Я. Г. (редл.). Дурхъаси Хазна. Сборник Статей К 60-Летию Р. О. Муталова / Ред. Т. А. Майсак, Н. Р. Сумбатова, Я. Г. Тестелец. М.: Буки Веди Дурхъаси хазна. Сборник статей к 60-летию Р. О. Муталова (мацӀ: русский). Буки Веди. гьгь. 139–154. ISBN 978-5-6045633-5-9.
- ^ "Устный корпус муиринского языка даргинской группы (с. Калкни Дахадаевского района Республики Дагестан)". Щвей 7 март 2025.
Библиография
[хисизабизе | код хисизабизе]- Гасанова, С. М. (1970). Очерки по даргинской диалектологии. МахӀачхъала: Типография Дагестанского Филиала АН СССР.
- Коряков, Ю.Б. (2006). "Муиринский язык". [ http://lingvarium.org/raznoe/publications/caucas/alw-cau-reestr.pdf Атлас Кавказских языков] (PDF). Москва: Пилигрим.
{{cite book}}
: Check|url=
value (help); no-break space character in|url=
at position 1 (help)
- JsonConfig гӀатӀилъел хӀалтӀизабулел гьумерал
- CS1 uses русский-language script (ru)
- CS1 русский-мацӀал иццал (ru)
- ГӀадатаб ИФАгун гьумерал
- Language articles without speaker estimate
- Language articles without language codes
- Language articles missing Glottolog code
- CS1 errors: invisible characters
- CS1 errors: URL
- Даргиял мацӀал